Ra edhe fortesa më e vështirë, ajo e gurta në zgrip të shkretëtirës.
Më shumë se pesë popuj shëtitës i patën ngritur kult në këngët e tyre me kreshnikë – dy syresh e patën pagëzuar Tempulli, tre të tjerët: Atdheu që s’pushtohet dot.
Perandori tha se do ta kapërcente pragun e saj i vetëm, pa shoqërues, i paarmatosur, pa roje, pa kalë apo gamile. Do ta kapërcente atë prag edhe sikur ta dinte se do të vdiste, në rast se ai dorëzim pa gjak i fortesës ishte ndonjë kurth. Banorët e shkretëtirës shquheshin për kurthe.
T'u bë sikur ëndrra e përvuajtur e të paktën dhjetë vjetëve
mblodhi në njëfarë gjeratoreje të gjitha plehërat e qendrës, lëvozhgat e
bananeve të ngrëna, të shegëve, lajmërimet e vdekjeve, buzëqeshjet e
budallallepsura të kalimtarëve pa qëllim, bishtat e cigareve, dritëzat e mbrame
të muzgut, dhe u turr me egërsi të bënte harakiri një metër para teje, ose
thjesht të lindte një femër. E lëshoi femrën në vetëm dy sekonda. Ngrive. Edhe
një i vdekur do të kish ngrirë për së dyti. Quhej Denisa. Nuk t'u desh më shumë
se një copëz vështrimi ende esëll për ta gëlltitur në përfytyrimin tënd të
uritur. Kuptove se s'para kishe më fuqi ta kapërdije. Qënka bërë e
mrekullueshme, hungërove me vete: duket sheshit se u përket të tjerëve. Robinjë
e gjorë e analfabetëve, e të pagdhendurve...
Bija e ëndrrës ngre dorën e saj të hijshme, të përshëndet e
lumtur, pastaj nis të çapitet drejt teje me atë hapin e vet drithërues, kurse
ti nuk ishe në gjendje të kuptoje se pse nga aq afër ajo duhej të të
përshëndeste me dorë, kur fare lehtë mund të të përqafonte.
- Po ku ke humbur kështu; ku s'të kam kërkuar, - tha Denisa. Edhe
në këndin e sendeve të gjetura, madje!
Në ditë të tilla, si ishuj të mallkuar kthjelltie, mes dy stinësh, mes dy moshash, kujtesa sikur është më tepër e shpirtit se e trurit. Dhe të kafshon nga s'e pret, dhe bindesh vetiu se je më esëll nga ç'duhet. Nuk e di sa e si duhet, mendova, por jam shumë më esëll nga ç'duhet. Isha njëzet e dy vjeç, i vetmuar sa më vinte rëndë edhe t'i bija me dorë, duke u çapitur kuturu në rrugën bri konvikteve të mjekësisë. Endesha këtej saherë më zvjerdheshin të gjitha e kur, egërsisht, më duhej të shpikja një të dashur bjonde, të kolme, që nuk dilte në takim për arsye të panjohura. Ishte mënyra më e shëndetshme për t'u kthyer xurxull në shtëpi sidomos në fillim të vjeshtës, pak para fillimit të shirave.
Po binte mbrëmja. Ajo mbrëmje e paharrueshme tiranase, me kalimtarë që duket sikur nguten të treten në hiç, me zogj të qorrollepsur, krokama, gjethe që bëhen shkrumb buzë trotuareve, me përndritje të paemërtueshme resh e copash qielli që gjithnjë më kujtonin hartat e një paqeje të pamundur. Po binte mbrëmja, mirpo në klub, falë papastërtisë së mureve dhe kupës së vetme ku strukej llampa, mbushur me mushkonja të ngordhura, kish mbërritur nata. Mbante era birrë e mykur, qoftesh që zor të gjeje me ç'mish qenë gatuar, dhe djersë pjanecësh. Tryezat e moçme, zgjyra e lavdishme e karrikeve dhe sytë e zgurdulluar e me një paqe batërdisëse të shtynin në mendimin se klubi i ngjante një ndërgjegjeje të vrarë. Të vrarë e të pakallur, qesha me vete. Mbase prandaj ndihesha më i pamëkat, më i lehtë shpirtërisht.
Një njeri shumë i trishtuar e dinte se trishtimi është njëri nga mëkatet më të rëndë, por nuk arrinte të ishte më pak i trishtuar se aq;
Këtij njeriu i lindi ideja të shpikte një bombë.
Asokohe, kur bombat qenë shndrruar në shpikje nga më të rëndomtat dhe kur bomba e gjyle të panumurta, harruar groposur gjatë luftrave të shkuara, shpërthenin anembanë si ca tërheqje vëmendjeje të Kujtesë së Përbashkët, duke vrarë e gjymtuar zakonisht fëmijë të mitur, I Trishtmi vendosi të shpikte një bombë shpëtimtare, shpërthimi i së cilës ta ndryshonte këtë botë me rrënjë.
I. Në sallën e pritjes të një aeroporti të ndërtuar nga të burgosurit, aeroport mbi pistën e të cilit uleshin gjithnjë e më pak avionë dhe ku, gjatë çlodhjes së avionëve, kullosnin ca lopë të zgjebosura ndofta nga mërzia, prisnim rrotat.
Kishim plot njëmbëdhjetë orë që prisnim rrotat.
Ngaqë mbështetëset e kolltukut ishin mjaft të rrumbullakosura dhe ngaqë gjunjët e mi dridheshin nga padurimi, detyrohesha që, pas çdo gllënke, ta vendosja gotën e fundit të konjakut tek parmaku i dritares majtas. Kur më duhej ta merrja, detyrohesha të ngrija pak perden tërë pluhur, sepse mbrapa shpinores sime, një femër që flinte me siguri e bindur se udhëtonim në qiell, e kish kapur atë perde me njëpalë thonj të ankthshëm, nuk e lëshonte, dhe ishim tashmë shumë të lodhur që të mund t’ia rrëmbeja parashutën asaj të gjore që pandehte se fluturonim.
Gjatë njërës prej shumë netëve të dehjes, kur gjaku i hardhisë i pat shkrirë kufijtë mes sendeve dhe e pat shndrruar botën në njëfarë llave shumëngjyrëshe, Poeti pat ndjerë se në një të ardhme do të kish nevojë për falje. Poetit i ndodhte shpesh që të ngrihej nga gjumi i drekës me një bindje të pashpjegueshme, se e kish vendin vetëm në ferr; vetëm numuri i rrethit ndryshonte. Në kokën përherë të nxehtë të Poetit, Zoti e ndërronte pothuajse çdo orë pamjen dhe thelbin, duke ruajtur megjithatë fuqinë e plotë mbi atë hapësirë të brendshme, për faljen e së cilës gjer edhe Poeti do të kish nevojë një ditë. Mirpo Poeti ishte shumë vetmitar dhe pa përgjigje forttë kthjellëta nga ana e Zotit, prandaj edhe vendosi të gjente një arsye për të siguruar faljen. Sa më tepër pinte, aq më i etur ndihej për falje, aq më qartë ngjizte në përfytyrim një libër të moçëm, fshehur njerëzish, një Libër të Faljeve, shkruar nga vetë Zoti gjatë vetmisë së Krijimit apo rikrijimit, njëfarë Apokalipse zemërgjerë.
Poeti i dashurisë ende nuk e kish vrarë veten. Jo ngaqë armët qenë ndaluar para gjysmë shekulli dhe helmimi ishte punë grash, kurse prerja e damarëve, ose ngulja e thikës e trembte. Nuk kish pasur kohë ta vriste. Qënia e fundit që pat shkëmbyer ca fjalë me Poetin e Dashurisë kishte qënë papagalli i tij plak, i cili, një mëngjesi, u këput nga druçka ku ngrefosej gjatë dhjetë vjetëve të fundit dhe u ngul me kokë, si për t’u ushqyer gjatë gjithë amëshimit, në kutizën me fara kërpi. Kishte qënë fund korriku, vapë mbytëse, dhe Poeti, në mungesë të telefonit dhe i ngurosur në shezlong, pat fishkëllyer nja gjysmë ore, derisa veterinerit të qytetit t’i dilte rakia e një nate më parë dhe të sillte ndërmend se ishte nga të fundit qytetarë që dinte se Poeti nuk kish ndërruar jetë. Qyteti shquhej për dy lloje të sëmurësh: ata që lëngonin me dekada dhe të cilëve shtimi i numurit të ilaçeve ua shkurtonte numurin e ditëve, dhe ata që hidheshin vrikthi me kokë në botën tjetër, si papagalli i Poetit, ose që gjendeshin të vdekur në zyrë, në bibliotekë, në stadium, në krevat, bordell etj.
Ai – i gjatë, i bëshëm dhe i palodhur në shtrat, por edhe i brishtë, kuptues, kavaler, hyri në shtëpi dhe e puthi. Ajo i mori xhaketën, ia vari në portmanto, vajti të shtronte tryezën. Ai hoqi këpucët dhe nxorri një ofshamë çlodhjeje. Nuk i mbanin erë çorapet. Pasi ajo shtroi tryezën dhe shtiri gjellën dhe preu bukën dhe solli ujin, ai lau duart me sapun, veshi rrobat që mbante në shtëpi, lau duart për së dyti, u ul në karrike.
Teksa hanin, ai tha:
Ç’bëre sot jam lodhur vapë e tmerrshme dimër qensh shi i qelbur ç’të sëmës ptu nuk ia vlen barra qiranë ku është birra që bleva dje pse nuk është piceta ime jo çorapet nuk mbajnë erë ç’është kjo mjaullimë ku e ke mendjen ata të punës më mbajnë nëpër gojë të zotin e mbajnë nëpër gojë kjo është e qartë hm sill ca kripë kripa duhet të jetë këtu ku e ke kokën dëgjon si ia kalove sot ëhë më ka dalë shpirti me ata tuhafë ç’të sëmës do t’u le shëndenë gjakpirësave nuk rrihet më ka marrë fund ai muhabet më shumë merr një fshesaxhi ptu të vjen t’ia heqësh vetes sill ca ujë mineral hm.
Me
këta vargje të hidhur mbyllej dita e tij. Dita, e cila në të gdhirë ngjante me
një mur që duhej brejtur me dhëmbë dhe e cila, me t’u ulur mbrëmja, harrohej
sikur të mos pat kaluar fare në jetën e tij.Ishte një nga hojnat e kujtesës për të të mashtruar sa mundte se nuk
plakeshe, nuk përparoje drejt varrit. Mbante mend vetëm se, si edhe shumë ditë
më parë, kishte pirë shumë kafe, kishte folur shumë dhe pa e pasur mendjen në
ato që thoshte e dëgjonte, pa qënë fort i sigurtë, po asfortkurreshtar,
se ku e pat pasur mendjen. Në të vërtetë, qysh kur kishte kujtesë, ai pat pirë
shumë kafe, duke shtjelluar çështjet politike, duke përfolur dashuriçkat e
zyrtarëve të tjerë, apo gafat e tyre, pastaj zbërthente nyjet e tjera të
politikës, duke rrufitur kafenë dhe përgojonte dashuritë e të tjerëve. Ishte
njeri i mbyllur, zemërmirë, dhe kafetë nuk i pinte me qëllim të keq. Mirpokish filluar të vuante nga një
mungesë të paktën e dyshimtë vëmendjeje, njëfarë shtangieje prej tubimesh
mortore, falë së cilës harronte hollësirat e ditës, harronte edhe sa kafekish rrufitur.
Kësisoj dita e linte jashtë saj, e braktiste në mbrëmje, dhe mbrëmjet kishin
filluar të ishin shumë të lagështa, me shira që rizgjonin e flladitnin
kutërbimin e plehërave të qytetit, shira që shkretonin udhët e që t’i rëndonin
këpucët me gjethe të kalbura.
Në një breg të panjohur deti, - sepse ai breg deti nuk pat qënë asnjëherë aq i shkelur, i mbushur me vula shputash të ngutura e të ankthshme, - tufa njerëzish ngarendnin të hipnin majë ndonjë vapori ku ende kish vende të lira dhe të shpëtonin nga ajo tokë e mallkuar ku vdekja po i telendiste pa arritur të hanin një herë sa të ngopeshin, pa dashuruar një herë larg helmit të thashethemeve, pa folur një herë siç ua donte shpirti, pa iu trembur prangave.
Vaporët akoma nuk ishin mbushur krejt, ndonëse ç’prej tri ditënetësh, ardhacakë nga të gjithë qytetet, qytetthet, fshatrat dhe skërkat e vendit nuk pushonin së dynduri mbi ta. Hipnin me litarë, ose nga shkallinat e hekurta, luftonin me dhëmbë e thonj për ndonjë copë vend, le të ishte qoftë edhe sa një çerek varri, pushtonin ndonjë qosh kabine, qosh bodrumi, cep kthine, madje disa, në pamundësi për të gjetur çerekë varresh, detyroheshin të zbraznin arkat me mallra të vaporit përkatës, ose të derdhnin lëngjet e buteve e të fuçive e të hynin brenda. Kishte nga ata që lidheshin me kavo majë direkëve, ose që kapeshin si merimanga këmbëngulëse rreth shtyllës së flamurit kombëtar, dhe prisnin nisjen.
