- Po nga i sjellin? - pyeti zëri i një fëmije.
- Nga deti, - e sqaroi një zë gjysheje.
-
Bashkë me ujin?
-
Jo, jo. Ujin e përgatisin këtu.
- Po nuk ngordhin rrugës këta?
- I sjellin po në një akuarium. Dhe i derdhin në të këtushmin.
- Po pse nuk i therin para se t’i sjellin?
- Që ne t’i shohim të gjallë. Dhe që askush të mos pandehë
se kanë ngordhur kohë më parë.
- Janë helmatisës peshqit e ngordhur?
- Shumica janë më helmatisës pa ngordhur, - qeshi Shkrimtari.
Pastaj u mbajt vërtet pas akuariumit dhe mbylli sytë.
Askush nuk u ndal të shihte nëse i plasën
a i dolën.
- Po ne cilin do marrim në shtëpi, - u kurresht fëmija.
- Kë të duash. Bëj me gisht dhe xhaxhi shitësi na e sjell
menjëherë.
- Ky me kokën në xham është shitësi?
- Jo, jo, bir. Zotnia këtu është…
- Mos u lodh, zonjë, - ia preu shkrimtari pa e shqitur
ballin nga akuariumi. Është si të përpiqesh t’ia gjesh emrin një peshku.
- U, vërtet, - kërceu fëmija. Si t’ia vemë emrin peshkut
tonë?
- Para, apo pasi ta çani? - pyeti Shkrimtari.
- Po ne do ta marrim që ta hamë, o yll, - qeshi Gjyshja,
- jo që ta rritim.
- Po një emër mund t’ia vemë, - shtoi fëmija. Ç’të keqe
ka?
- Mirë, - tha Gjyshja. Verja gishtin njërit.
Fëmija siduket ia vuri gishtin një peshku dhe e ndoqi me
gisht, duke vizatuar mbi avullin e xhamit një si kokë me leshra të tërbuara, sepse
peshku nuk rrinte në vend. Nuk e gjeje dot se cilit i vihej gishti të parit dhe
pse. Por gishtit nuk i shpëtoje dot as po të ishe njeri, jo më peshk në
akuarium.
Gjyshja nuk pati kundërshtim dhe i bëri shenjë Shitësit.
Shitësi pohoi nga larg, kaloi si duke kërcyer mes kandarëve
që kishin trajtë djepash dhe veshi njëpalë dorashka.
-
Do të të shkasë mes duarve, - tha fëmija. Po nuk kape atë që caktova, nuk dua
tjetër!
Shitësi
çalonte pak. I tregoi fëmijës me buzëqeshje pjesën e brendshme të dorashkave.
- Zmerril? - pyeti fëmija.
- Pakashumë.
- Mirë, kape tani! Po kap atë që caktova, jo tjetër!
Ngaqë çalonte, kur Shitësi futi dorën në akuarium për të
kapur peshkun e bërë me gisht, u duk
sikur hodhi me ngut një lloj valleje, që të kujtonte edhe lëvizjet e luftrave
japoneze, edhe shkathtësinë e ca armëve në filmat vizatimorë.
- Atë, atë! - briti fëmija duke duartrokitur.
Peshqit mbase qenë të bindur se ai ujë ishte krejt gjithësia
dhe se askush s’mund t’i nxirrte jashtë, në një hapësirë të paqënë. Por dora e Çalokut e
kapi të zgjedhurin për zverku, ia
futi gishtat mes veshëve dhe e përplasi sa hap e mbyll sytë në një tavë. Atë çast
shkrimtari hapi sytë dhe nxitoi të vinte sadopak në vete me shakanë: Kështu do ta pësojnë të gjithë ata që më kanë
zili pa arsye.
Përtej qelqit të akuariumit pa se si shitësi e çau
peshkun më dysh me një thikë që ishte aq e mprehtë, sa mezi i dukej tehu; ia
pastroi halat kryesore; ia hoqi skeletin; i shkuli nga kokëza një si guriçkë që
tha se mund të jetë helmatisëse, dhe ia tregoi fëmijës që e vështronte me ca sy
prej peshku.
- E di që nuk ha kurrë peshq, - i pëshpëriti e shoqja Shkrimtarit,
- por eja të shohësh diçka...
Po ç’mund të shihte tani, që ta bindte të hante peshq?! Të
gjithë kishin qeshur gjatë darkës kur ai pat shpallur se nuk jam vëllangrënës. Vërtet peshqit nuk janë fëmijët e prindërve të
mi, por kjo nuk m’i bën më pak vëllezër. Qysh atëhere fjala se nuk hante
peshq qe përhapur me shpejtësinë me të cilën zakonisht përhapet lajmi për ndonjë
sëmundje pa shërim. Meqë peshqit kushtonin më pak se çdo lloj mishi, disa të
njohur e padisnin në heshtje si koprac që donte të dukej sa më i fisëm.
Vëllai i
peshqve u çapit pas të shoqes si nëpër mjegull. Tri ditënetë më
parë pat mbaruar një libër të rëndë,
nga ata që gëlltisin jetë sikur jeta të jetë peshk pa hala, ose vetëm hala pa
peshk, dhe të dy e dinin se gjatë këtij muaji ai do të endej në atë mjegullën
plot zhurma e zukama të huaja, në kërkim
të trupit, mbase edhe të kujtesës qysh nga çasti ku e pat prerë libri e këtej.
- Ku është? -
pyeti Shkrimtari.
- Janë këtu, -
buzëqeshi e shoqja. Nuk i njeh?
Padyshim i njihte oktapodët që ishin pak më të hijshëm se
mafja, merlucët, krepët, ngjalat, midhjet, qefujt, madje edhe ca gjallesa që i
dukej se më lehtë mund të përdoreshin për të vrarë, sesa për t’u ngrënë.
Ngaqë kish harruar syzet, u detyrua të picërronte sytë
dhe të lexonte gati me rrokje: Păs-trăv
evi-sce-rat, Al-ba-nia*. Pak më të shtrenjtë
se koranët italianë dhe pak më të lirë se ata rumunë.
- Këtë vërtet s’e prisja, - tha ai. I bie të jenë ngjizur
të paktën një çerek shekulli pasi unë mora udhët e huaja...
- Po të duash, mund të të gatuaj një tavë me koran, siç i thoni ju. E kam marrë recetën kur ishim herën
e fundit.
- Mendon se libri që mbarova më tjetërsoi aq sa të nis të
ha vëllezër?
-
Të dhemb gjë? Prapë të merren mendtë? Do të...
-
Jo, jo, - buzëqeshi ai. Nuk dua të. Veç
dashurisë, pikërisht kujdesi yt i patepruar më bindi të të merrja për grua. Ato
me kujdes të tepruar, o padashje, o me qëllim, më bindnin se jam gjithnjë e më
i pashpresë.
-
Po mund të marrim vetëm një, - tha ajo. Për mbarësi.
- Po verja gishtin njërit dhe merre. Në fakt, më mirë i
marrim të gjithë. Sa të m’i hanë të huajt, më mirë...
- Peshqit kanë kombësi? - buzëqeshi ajo.
- Kombësi e gjuhë amtare mbase s’kanë. Por kanë heshtje
amtare. Kanë heshtjen time amtare.
Gruaja nisi t’i vështronte koranët e vegjël me dhimbsuri,
teksa i shoqi po endej i përkulur mbi tezgën e madhe, duke nuhatur si ndonjë
qen kufiri.
-
Se mos janë të mbushur me ndonjë miell, moj, - qeshi.
-
Më mirë që nuk i kanë sjellë të gjallë, - belbëzoi ajo.
-
Atëhere Çaloku do t’i çante këta, kurse unë do çaja Çalokun.
-
Nganjëherë është mirë kur peshqit vijnë të vdekur.
- I kam pastruar para një ore, zonjë, - ndërhyri Çaloku. T’ju peshoj dy copë?
-
Duket, - shtoi Shkrimtari. Vëllezërit e mi e ndërrojnë ngjyrën pak pasi bien në
grep. Nga marazi, por edhe për të mos e humbur hijeshinë as në vdekje...
- Ua kam parë ngjyrat kur janë gjallë, - tha e shoqja, -
harrove?
Shkrimtari nuk e ngriti kokën, por vetëm vështrimin, dhe
u rrotullua ngadalë, si për të renditur në kujtesë ato mbi 20 lloje mishrash, duke
nisur me thundrat e gjedhëve që bëheshin supë, e deri tek lëkura e zbërdhylët e
derrave; ato mbi 10 lloje vezësh, përfshi të strucit e të bilbilave që i bënin
mirë mëlçisë; ato mbi 40 lloje pijesh të forta, pastaj birrat, verërat, rakitë
me dardha apo kumbulla brenda shisheve; ato mbi 10 lloje shishesh që sikur
nguteshin t’u ngjanin sa më shumë grave lakuriqe; ato mbi 80 lloje sapunësh,
shamposh, vajrash për gjellë e për rinim lëkure, çajrash për dobësim a për ringjallje
aletesh, lapsash, ngjyrash vaji e
uji, brekësh, sytjenësh, çorapesh.
- Vetëm këta të mijtë mbajnë era natyrë, - tha Shkrimtari.
Madje era krijim. Gjithçka tjetër
mban një erë të caktuar dhe ka për qëllim të zhdukë, ose të përmirësojë erërat
e tjera. Erërat që cilësohen si të pakëndshme.
- Po vetëm këto mënyra janë gjetur për t’u fisnikëruar, -
buzëqeshi e shoqja.
- Po hunda ime nuk gabon, - ia ktheu ai. Ma ka përsosur
gjoli, vendlindja e vëllezërve. Gjoli na i hapte hundët qysh të vegjël përmes
sinuzitit dhe na mësonte si ta matim moshën e vërtetë përmes dhembjes së kockave.
Një dhimbje me shije fërneti.
- Marrim dy?
- Sepse njerëzit sot janë bërë aq asnjanës, - qeshi ai, -
saqë as muti s’u mban më erë...
Çaloku po shfaqte shenja padurimi.
- T’i marrim të gjithë, - tha Shkrimtari.
- Po me çfarë do paguajmë qiranë, dritat, ujin, telefonat,
- i pëshpëriti e shoqja.
- E di që peshqit e çarë nuk ngjallen dot, - tha ai. Kështu
më çanë edhe mua. Se trupi im kish kaluar nëpër shumë rënie e ngritje, saherë u
jepesha e merrja nga kurmet e të dashurave, por thikën s’e kish njohur ende.
- Por edhe po i ngjalle, ç’do bësh me ta? Me gjithë mend do që t’i
marrim të gjithë?!
- Sa kile keni në depo?! - e pyeti Shkrimtari Çalokun.
-
Këta janë të fundit, zotni. Janë shitur sa hap e mbyll sytë. Prandaj edhe...
-
Atëhere na i jep këta të fundit, - tha Shkrimtari.
Kur
Çaloku nisi t’i shqiste peshqit nga ai si kalldrëm rruazash akulli, Shkrimtari
ngriti kokën dhe qau. Pa zë.
Fëmija që dëshironte t’i vinte emër peshkut të sapoblerë,
u shkëput nga e Gjyshja dhe u afrua të shihte nëse vërtet ai burrë po qante.
- Po pse po qan ky zotnia kështu? Po qan?
- E ka nga çmimet, - u zgërdhesh Çaloku.
- Jo, jo, nga fosfori, nga mungesa e fosforit, - ngulmoi Gjyshja.
Prandaj duhet të hash sa më shumë peshq.
- E pastaj?
- Fosfori ndihmon sytë. Asgjë s’i ndihmon sytë sa
fosfori.
Shkrimtari pagoi, mori thesin me koranë të heshtjes
amtare dhe doli nga dyqani pa i fshirë lotët. Së shoqes nuk i vinte rëndë që i
shoqi lotonte dhe gati po i ngjitej e qara.
- Në të qeshur e në
të qarë, - buzëqeshi Shkrimtari.
Ndezën nga një cigare para dyqanit që ishte gati sa
qyteti i tij i vendlindjes, nën një dëborë ëndërrimtare, si prej pambuku
sheqeri.
- Qënka ftohur shumë, - tha gruaja.
- Aq sa ngriu pjesa
e pakripur e lotëve, - shtoi ai. Kjo është një nga fjalitë më të ndjera që
kam shkruar.
Ai e mori befas për dore, jo për t’u mbajtur, dhe e tërhoqi
drejt parkut ku ndodhej Liqeni Titan.
- Mos më thuaj se ke ndërmend t’i hedhësh në ujë, - buzëqeshi
ajo.
- Në tregimin që po shkruaj ndërkohë – po, - qeshi ai.
Hynë në park: për një grimë Shkrimtari u bind se ai skaj
parku me drurë të zinj plot degëza e gjethe të ngrira që vezullonin, ishte
krejt gjithësia. Ndërsa liqeni, - gjysmë i ngrirë, me rosat që çapiteshin si
puna e Çalokut dhe me sorrat që vigjëlonin duke krokatur majë plepave, - ishte
vetë qielli. Ia lëshoi gruas dorën dhe zbriti thesin me vëllezër nga shpina.
-
Mund t’i hedh në qiell, - tha. Bënë kaq rrugë për t’u çmallur me mua; e kanë
hak qiellin…
Pa
i fshirë lotët që ende nuk kishin aq ujë sa të ngrinin, ai hapi krahët dhe nisi
të notonte në ajër, drejt pafundësisë së ujrave, apo të qiejve që i gëlltisnin
ngadalë, njëlloj sikur të ishin vetë harrimi.
* Trofta të çara, Shqipëri – rum.