(Pjesë me një akt)Motto
Një botë të re do të kisha dashur të ndërtoja
Por s’pat mbetur asgjë për t’u shkatërruar
Vladimir Druk, Epitaf
Ngjarjet rridhnin si në një gjëegjëzë që mbyllej me gjak, me mëni të përjetshme, ose me vdekjen e më fatlumit ndër ta, pavarësisht nëse e fshehta gjehej apo jo. Gjahtarët e fatmirësisë, të pushtuar nga një babëzi e cila rëndom emërtohej jetë, besonin se fati i mirë, ose aftësia për të dashur, është ngjyrë, aromë, tingull, send, organ etj dhe mund të shtihet në dorë, mund të shkulet nga qënia e atij që e bart ashtu siç shkulet një lule, një rrënjë apo një dhëmballë. Mbase kjo vinte ngaqë pothuajse askush s’qe i kënaqur me gjërat që kishte. Para pak vitesh, një nga gjahtarët më tha se “në ushtri, që të mund ta haja i qetë gjellën time mjerane, që kurrkush të mos i fuste turinjtë në të, më duhej të pështyja në pjatë. Prandaj jam sot kaq i shëndetshëm”…
Autori
Vetat:
SHPËTIMTARJA E NJË QENI PA ZOT
FQINJI
FQINJA
LYPËSI
DY PRIFTËRINJ
POSTJERI
LEHJET E NJË QENI
VAJZA
DISA TË PANJOHUR
Ngjarjet zhvillohen në një dhomë të vogël, të varfëruar. Muret e dhomës, diku më të çelët e diku më të errët, të bindin se nga dhoma janë zhdukur mjaft orendi. Në të majtë është një dritare e lartë, mbuluar pjesërisht nga një perde mëndafshi. Buzë dritares ndodhet një kolltuk i vjetër dhe një tryezë, mbi të cilën rri një telefon i llojit të hershëm, me fillin që varet drejt dyshemesë. Mes perdes dhe derës kryesore qëndron hija e një vajze. Pranë hijes së vajzës, në mur, shquhet trajta e një sahati që është hequr pak kohë më parë.
Hija e vajzës do të mbetet e palëvizshme deri afër fundit të ngjarjes.
Në mes të dhomës ngrihet një vazo lulesh indiane, e lartë sa një bojë njeriu.
Mbi dysheme është shtruar një qilim i thurrur, i dalë boje, me një merimangë të gjelbër në qendër. Në cepin e djathtë të qilimit është vendosur një shandan argjendi me dy qirinj të verdhë, gjysmë të shkrirë, dhe një shishe me parfum të shtrenjtë.
Djathtas dritares duket një derë me sy magjik (syri, njëfarësoj i çakërritur, bje mjaft në sy).
Në kahun tjetër të dhomës, është dera e një dhomëze ku Shpëtimtarja ka fshehur qenin pa zot. Pranë derës së dhomëzës ku strehohet qeni pa zot, si roje, rri statujëza e një nimfe.
Në mure varen: një pejsazh me det të dallgëzuar, një vello nusërie dhe një fotografi martese e viteve ’50.
Shpëtimtarja e një qeni pa zot është duke shtënë fall mbi dysheme. Në vend të letrave “Tarot” apo të bixhozit, përdor rreth dhjetë zarfe të pahapur.
Troket dera.
Shpëtimtarja e le fallin përgjysmë dhe shkon të hapë derën. Nuk vështron nga syri magjik.
- Edhe një letër, zonjë, - thotë zëri i Postjerit nga jashtë.
SHPËTIMTARJA: Po, po, falemnderit.
Merr një zarf nga dora e Postjerit dhe e kundron pa ndonjëfarë kurreshtjeje.
Postjeri del duke përshëndetur gjysmë ushtarakisht, pak i zhgënjyer që nuk i dhanë bakshish.
SHPËTIMTARJA (duke shkërbyer Postjerin): Edhe një letër, zonjë… Letër kërcënimi apo dashurie? Apo njoftim për ndonjë mbledhje të komitetit qendror të pallatit? Apo reklamë buzkuqi, parfumesh, garzash, bombonesh, prezervativësh etj? Apo ndonjë ftesë në gjykatë? Apo ndonjë gjobitje e papritur, ndonjë taksë e papaguar, ndonjë ftesë martese… Ftesë martese?!… U ditka që femra është më tepër kurreshtare, se sa e gjallë… Mirpo s’e ditkan që tani jam më e gjallë se kurrë… Ashtu është: njëheresh me vdekjen e epsheve, vdes edhe çdo lloj kureshtjeje…
E vendos zarfin në dysheme, pranë fallit.
SHPËTIMTARJA: Mbase kjo letër mungonte, që falli të zgjidhet. Falli, fati, halli…
Dëgjohen dy të lehura, si kollitje plaku. Shpëtimtarja tund kokën me njëfarë dhimbjeje dhe thotë gati me vete:
- E kush mund të na shkruajë neve, mor zotni?! E sidomos: përse të na shkruajë?! Të gjithë ata që mund të na shkruanin kanë ikur matanë. Ose u kanë ngrirë duart. Ose s’kanë më bojë e letër. Prandaj s’kam pse ta hap as atë zarf. Dhe s’kam për ta hapur! Mos e gënje më veten. S’ke pse. As kafshët s’duhet ta gënjejnë më veten në këto kohëra… E megjithatë jam tejet e habitur që ende dikush s’ma harroka adresën… Dhe më paska dërguar një letër… Adresën e ditka, letrën ma ka dërguar, mirpo siduket emrin dhe adresën e vet nuk i ditka… Si mund ta ndjejnë veten ata që e dijnë se letrat e tyre s’i hap askush?!
Qeni leh sërish nga dhomëza e tij.
- Lodhesh më kot… As lehjet e tepërta nuk do të të bëjnë më njeri nga ç’je, e as mua s’do më bëjnë më pak kafshë fjalët që them. E rëndësishme, po jo dhe aq, është të lehësh në kohën e duhur, pranë veshëve të duhur. (Endet para dritares) Por këtu nuk ka përveçse tri palë veshë. Të Zotit, të tutë… dhe veshët e mi. (Prek me gishta bulat e veshëve). Vathët i lashë peng javën e shkuar, që të mund të paguaj qiranë dhe dritat. Nuk kam me çfarë t’i marr mbrapsht. Prandaj muajin e ardhshëm do të kalojmë nga llampa në qiri. Do t’i avitemi, si të thuash, edhe më prejardhjes… Prejardhjes dhe vdekjes nga varfëria. Ose nga vetmia e tepërt.
Troket dera. Dy herë. Me një heshtje të gjatë në mes.
Shpëtimtarja buzëqesh:
Të shohim kujt i erdhi radha. Të shohim ç’sendi të dashur do t’i japim lamtumirën… Ti je?
Një zë burri që matanë derës:
- Dora vetë: Princi!
Shpëtimtarja shkon të hapë derën me ca lëvizje përqeshëse prej princeshe të shtirur.
Në prag fanitet Fqinji. (Veshur me pantallona të zeza teritali, me xhaketë gri, me këmishë të kaftë e kravatë bojëqielli. Mban në kokë një kapelë republikë të dalë boje.) Fqinji heq kapelën me nderim, i afrohet Shpëtimtares, i puth dorën, shqyrton dhomën me kujdes, sheh nëse mungon ndonjë gjë. Thotë:
- Në rregull. Ti e di se rregullin e kam sëmundje.
SHPËTIMTARJA: Profesionale?
FQINJI: Mund të thuhet edhe ashtu. (Vërtitet nëpër dhomë, ngre pak perden, vështron vjedhurazi përjashta). Ç’kemi ndonjë të re? Domethënë: a kemi ndonjë të re qysh dje?
SHPËTIMTARJA: Mund të thuhet edhe ashtu. Të vjetrat vazhdojnë të plaken.
FQINJI: Të ka shqetësuar kush?
SHPËTIMTARJA: Në ç’kuptim?
FQINJI: Në kuptimin fetar. (Zgërdheshet). A erdhi njeri të të kërcënojë?
SHPËTIMTARJA: Për çfarë?
FQINJI: Për shkak të atij (Tregon me krye nga dhomëza ku fshihet qeni rrugaç).
SHPËTIMTARJA: Ti je i pari për sot.
FQINJI: Ka dalë një ligj i ri. Në lidhje me kafshët pa zot.
SHPËTIMTARJA: Ligje të rinj dalin përditë.
FQINJI: E, po ky është ca si i piperosur.
SHPËTIMTARJA: Të dëgjoj. Do një kafe?
FQINJI: Ndonjë pije më të gëzueshme s’ke?
SHPËTIMTARJA: Në këtë shtëpi pijet e gëzueshme janë mbaruar që kur ndërroi jetë im shoq.
FQINJI: Ndjesë pastë.
SHPËTIMTARJA: Ma ke thënë nja dyzet herë.
Fqinji ze vend në kolltukun përbri dritares dhe ndez një cigare. Thotë:
- Aq herë pastë ndjesë!
Shpëtimtarja mbështetet tek parmaku i dritares dhe pret duarkryq.
FQINJI: Është një ligj i pamëshirshëm. Këta të rinjtë kanë një fantazi përbindëshash. Po na e dëshmojnë përditë. Kështu është kur punët mbeten në dorë të çunakëve e të çupërlinave. Jam bindur se bëmë një gafë të madhe që ua lamë pushtetin. Nuk e pandehëm se, në kohëra të këtilla, edhe kukullat tradhëtokan. E kam thënë aq herë me shkrim e me gojë. Më ka zënë goja lesh.
SHPËTIMTARJA: Qethe!
FQINJI: Këta kolopuçë janë ende skllevër të hormoneve të tyre. S’ke ç’pret. As kafshët e gjora s’kanë ç’presin. Mirë që kafshët s’votojnë.
SHPËTIMTARJA: Ç’mrekulli kanë shpikur tani?
FQINJI: Një mrekulli të thjeshtë. Të gjithë ata që strehojnë kafshë pa zot, thonë, do të duhet të paguajnë qira si për njerëz të gjallë. Me një fjalë: po u mor vesh se ti nuk jeton e vetme, do të paguash qira edhe për të (tregon me kokë nga dhomëza e qenit). M’u duk me vend të të paralajmëroja.
SHPËTIMTARJA: Do të paguaj.
FQINJI: Me se?
SHPËTIMTARJA: Ka Perëndia.
FQINJI: Ti kujton se Perëndia i ka florinjtë me tepricë, zonjushë.
SHPËTIMTARJA: Atë nuk e dorëzoj. E gjeta në park, ti e di historinë, qante si ndonjë foshnjë. Nuk e harroj atë çast. Vajtonte si ndonjë foshnjë. Më ngjau se vetë jeta jonë përgjërohej me zërin e tij.
FQINJI: Mund të kishe marrë jetën…
SHPËTIMTARJA, pa ia vënë veshin: Zoti nuk më dha fëmijë. Ndofta nuk e pa të arsyeshme. Ndofta vajzat shumë ëndërrimtare nuk qënkan të denja për t’u bërë nëna. (Ndez cigaren e fundit të paketës, cigare pa filtër). Nuk më dha as ndonjë gjë tjetër në vend të fëmijës… Kur e pashë atje në skaj të parkut, mes plehërave, lavirave që gjuanin plakushë dhe qenve të racës, u lebetita. E ke vënë re sa ngjajnë qentë rrugaçë me ne njerëzit?
FQINJI: Me mua s’para.
SHPËTIMTARJA: Ju heronjtë e fshehtë nuk ngjani me asgjë.
FQINJI: S’është e vërtetë. Ngjajmë me fshehtësinë.
SHPËTIMTARJA: Dhe me heroizmin.
FQINJI: Nuk para më pëlqejnë shakatë me shumë kripë.
SHPËTIMTARJA: As mua heroizmat.
FQINJI: I duhet bërë derman kësaj pune. Nuk dua të të tremb, besomë, kur them se je në rrezik. Të kam në vend të ëndrrës. Dashuria ime për ty nuk lidhet me ligjin e ri. Edhe mua më dhemb kur shoh si i tredhin pa pikë mëshire apo kur i shkel ndonjë makinë. E di se nuk mund ta lije të ngordhte… (përcillet me zor) të vdiste(!) atje në park. Ndofta po të kishte qenë foshnjë, kopil, si i thonë, do ta kishe lënë…
SHPËTIMTARJA: Nuk e di. Është kulmi, po vërtet nuk e di. Ndofta vjen një moshë, kur nuk ndake dot asgjë përveçse me kafshët pa zot…
FQINJI: Mirpo kësisoj ndodh të torturosh pa dashje ata që të duan. Ata që mezi presin të ndash ndonjë gjë me ta. Ata që luten të ndajnë me ty ndonjë gjë… Ta kam kërkuar dorën aq herë. Nuk dua të martohesh me mua nga frika, apo nga nevoja për të pasur një mbështetje, një mbrojtës. Tashmë e ke të qartë se ç’mund të të ofroj. Pra, nuk është një çështje thjesht vetjake. Thjesht nuk dua të vuash, se çdonjëri nga këta të rrjedhurit që na rrethojnë (tregon me duar nga muret dhe nga tavani), gjer edhe kot fare, ngaqë s’ka me ç’të merret, mund të dërgojë ndonjë letër anonime, më kupton, e pastaj të gdhihesh me policinë tek dera. Atëhere s’ke nga t’ia mbash. Më vjen shumë keq, po nga do t’ia mbash?! Do ta humbësh edhe qenin, edhe lekët e gjobës… Dhe kanë vënë ca gjoba që…
SHPËTIMTARJA: Po tjetër?
FQINJI: Tjetër?!
SHPËTIMTARJA: E ke gati letrën?
FQINJI: Cilën letër?
SHPËTIMTARJA: Anonime.
(...)