"Shpesh më duket sikur fle në fund të një rruge. Në pragun e një rruge që
nis ku mbyllet rruga ime. Ose dita ime. Ose ëndrra ime. Shkolla ngrihet në skaj
të një rrjeti rrugicash e qorrsokakësh. Që t’i ruheshin sadopak zallamahisë
sonë, banorët e mëhallës, shumica pleq cingunë, veteranë lufte që kishin
tradhtuar vazhdimisht nga pak, aq sa të mos linin kockat burgjeve, patën
lartuar muret dhe i kishin mbushur me copëra shishesh të thyera, kangjellash të
vjetra, bajonetash e teneqesh tërë ndryshk. Muret ishin të palyer nga brenda
dhe të pispillosur me parrulla nga jashtë, në oborrin e shkollës. Demokraci për shumicën, diktaturë për
pakicën. Isha bir i pakicës, sepse pata lindur zgjuar. Zgjuar në bark të
simëje, zgjuar në gjumë, zgjuar pas vdekjes. E s’i lypja kërkujt shpërblim për
pagjumësinë time. Majë mureve dhe nën dritare harliseshin veshulët e rrushve
dhe kumbullat, hurmat, portokallet, mandarinat, trëndafilat shumëngjyrësh. Në
oborrin e shkollës gjallonin si duke mërmëritur vetëm pesë plepa të moçëm, myshkur
drejt veriut, nxirosur nga rrufétë. Njëherë rreth plepit më të hershëm u
spërdrodh një rrufé verbuese, e cila, përveç degëve që i bëri shkrumb, mbushi
oborrin me hi fluturash të bardha e kufoma sorrash të vrara apo thjesht të
shurdhuara gjer në shpirt. Këto ngordhën pas disa minutash. Në fillim të
vjeshtës pleqtë na shisnin hurma farzeza,
kumbulla e mollë, kurse gjatë dimrit na çanin me thikë topat që kapërcenin
muret. Mbeturinat e topave ktheheshin në oborr si lëvozhgat e ca frutave tashmë
të pira a të ngrëna me babëzi përtej mureve, atje ku rrezik jeton ajo kafsha
trungrënëse. Njëherë ra tërmet i madh: hardhitë me gjithë hurmat u përmbysën në
oborrin e shkollës. Fëmijët që ishin pushim u turrën të shuanin urinë dhe
etjen, kurse pleqtë dolën nga bahçet dhe, në vend të ruheshin nga tjegullat që
flatronin nga të katër anët, apo nga muret që thërrmoheshin, rendnin pas
fëmijëve dhe i fshikullonin. Dukej sikur më mirë vdisnin duke edukuar brezin e
ri, se sa të shpëtonin gjallë sëkoti, pa aq rrush, hurma etj. Në ato çaste
beteje plot klithma e grahma të dyfishta, tmerri e gazmendi, brenda shkollës u
shembën tavanet e katit përdhes, alias dyshemetë e katit të dytë. Nxënësit e sipërm u gjendën kalaqafë mbi ne (më
tokësorët). Ranë me gjithë banka, libra, kallamare e vazo lulesh, ranë edhe
mësueset e çmeritura, disa prej të cilave u gjendën poshtë vetëm në mbathje e
këmisha të shqyera gjatë fluturimit. Për fat, nuk pati asnjë të vdekur a të
plagosur, ndonëse, me thënë të drejtën, nuk kishim parë ende ndonjë fëmijë të vdekur.
Një hukamë shumëngjyrëshe, e rrënqethur nga cijatjet e minjve që popullonin
bodrumet dhe ujrat e zeza të shkollës, mbushi hapësirën gjer në vrimat e
merimangave, dhe ne pritëm që të binin edhe muret e mbetur. Se tërmeti, siç m’u
duk në ato çaste, nuk ishte veçse një zë i mbajtur mbyllur. Jo zë i një njeriu
të vetëm, por i një brezi, i një bashkëjetese të pavetëdijshme. Po shpupurisja
trutë mbi një ushtrim aritmetike dhe mbi pyetjen nëse mësuesja ime flokëverdhë,
ajo aq e ëmbla sa të vinte ta lëpije në gjumë, e bënte atë punë, kur tavani u
kris me një nënqeshje (në fakt: mbi-qeshje) të ligë, ngrita kryet, qielli i
përhimë me rrjeta merimangash u nda në disa copë dhe u mbush me gropa, gjuhë,
shirita suvaje që bëhej rërë (për klepsidrat tuaja); bythkat na kërcyen
përpjetë, goditëm me kokë anembanë, s’dihet kë, s’dihet ku, s’dihet pse, si për
të parë e për t’u parë më qartë, gjersa e pashë veten të mbërthyer
dëshpërimisht mes një shkurrnaje këmbësh, dërrasash, këpucësh dhe britmash.
Desha të kthehesha në ndonjë anë, por qe e pamundur. Njëlloj sikur të isha
shndërruar befas në një trompetë, thirra “a-a-a-a!”, më fort për të dëgjuar e
për t’u bindur se truri nuk qe vjedhur meje nga lebetia, qesha pa shkak, humba
shpresat, secili kujiste “Olele, o nëna
ime!” në këtë botë. Papritur ndjeva se shpinën e kisha më të butë. Gjysmë i
përhumbur u përdrodha pak majtas, nga krahu i zemrës, zgjata gishtat mbrapa,
sikur tërmeti të ma kishte kthyer kokën mbrapsht, ndesha në diçka të butë e të
ngrohtë. Po të mos merrte frymë si ndonjë zogth, do të mendoja se po prek fekalet
e mia. U zvarrisa dëshpërimisht, duke u rropatur të mbaj sytë hapur, sytë që
m’i kish rënduar një nga më këndshmet përgjumje të mundshme, edhe pak më lart,
fare pak më lart: ishte mish njeriu. Mish vajze. Aty çeli, si të thuash,
nuhatja ime ndaj trajtave femërore. Nuhatja prej qeni kufiri. Prej përbindëshi
të mbushur plot me mall. E me dashuri mbinjerëzore. Gishtat më qenë zhytur në
kurmin e saj dhe përgjërohesha të mos kisha humbur shikimin. Pata prekur buzët
e jashtme të seksit femëror, një fqinjës sime në kopësht, por kjo ishte
tjetërgjë. Shkita gishtat mbi kofshën e saj të majtë, preka mbathjet me
qëndisma, pastaj u ngjita më lart, sadopak më lart, tek gufmimi i lehtë i
gjinjve të ardhshëm – aty ngela. Ngela në jetë, ashtu siç ngelim në klasë. Me
një shije të pathënshme lumturie, veçimi nga turma. Po të ngjitesha qoftë edhe
një gisht më lart, do të më dilte shpatulla vendit. Po le të më dilte! M’u
errën sytë e mbyllur. Ndjeva gudulisje në qafë; ca nga lumturia, ca nga
shtrëngesa që më merrnin frymën, i dhashë trupit me gjithë forcën, mirpo,
megjithë zjarrminë gati mesianike që më frymëzuan krahasimet me herkulët e
filmave, arrita të lëvizja vetëm rropullitë e mia. Atëbotë u bëra mehit nga
dështimi dhe shfreva pluhurin nga buzët:
- Kush je, moj, ti, se ma more
frymën?!
Nuk m’u përgjigj kush. Ka
vdekur, mendova. Po të kishte vdekur, qysh të nesërmen, të gjithë fëmijët e
shkollës do të më tregonin me gisht, gjithë adhurim e jo krejt pa smirë, duke
pëshpëritur: “Ja! Ky është ai që ajo vdiq
atje!” Ose: “I gjalli i së vdekurës”,
“Ai që shpëtoi gjallë ngjitur me të
vdekurën” etj. Po atë çast gjaku sikur m’u kthye në lotë nga keqardhja.
S’kish gjë më të trishtme se sa vdekja e një vajze të njomë, e një fëmije në përgjithësi.
Le të mbetesha si gjer më tash i panjohur, pa pikë fame në shkollë, vetëm ajo
të mos vdiste, se njeriu ishte kapitali
më i çmuar. Mësuesja që na e përsëriste çdo mëngjes atë fjali, mezi po
dilte nga rrënojat, vetëm në brekë, me sisoret e dyfishuara nga pluhuri dhe
copëra arasoni. Gjinjtë e saj më
kujtuan xupat. Ishte pamja e parë dhe e mbrame që m’u fanit kur hapa sytë.
Sepse qepallat m’u bënë plumb dhe s’di sa u preha duke dihatur i puthitur pas
vajzës së panjohur që kish zbritur drejt-e-mbi mua nga qielli. As tavanet e
trashë shekullorë nuk ia kishin prerë dot hovin. Paskësh rënë tërmet, qënkësha
gdhirë i rrasur në bankë, si në ndonjë qivur bashkë me një vajzë që ndofta s’do
ta shihja më në jetë. E ngjau në atë çast hyjnor diçka që do të ma kthente
jetën për së mbari. Me këmbënguljen e një të vdekuri, me vullnetin që gjendet
vetëm në balada, shtrëngova kurmin e saj, tamam sikur të rrekesha ta vija më
mirë mbi kurriz, dhe u betova:
- Po të mos ketë vdekur, do të
bëhet dashnorja ime!
Kështu rodhën gjërat edhe më
vonë: po të mos qe e vdekur, duhej të bëhej e dashura ime. E tërë çështja ishte
t’i gjeje të gjitha gjallë, qoftë edhe një çast para se të jepnin shpirt. Nuk
kishte kurrgjë të errët këtu, dhe unë s’ngjaja me asnjë dashnor lavdimadh, me
asnjë kalorës ndërbotësh, ngaqë nuk sulesha ta gëlltisja atë pak shpirt
femëror, nuk synoja të ushqehesha me të, por ta dehja, ta ushqeja. Në të
vërtetë, i kisha nja tri dashnore dhe mund të zija sa të doja, kur të më tekej.
Magjia jonë mashkullore kishte asokohe një çelës tejet të thjeshtë dhe prekës,
si çelësat e shtëpive, që i mbanim varur për qafe. Ishe duke ecur diku, ta
zemë? Mrekulli. Diku para, ose mbrapa, ose anës teje kalonte ndonjë gocë. Po të
të pëlqente, u thoje shokëve: “Këtë mos e
ngacmoni, se është dashnorja ime!”. Dhe tëndja ishte në jetë të jetëve.
Derisa ta shijoje mirë e mirë, dhe ta lije ashtu siç bënin garipat, ta merrte
ndonjë humbameno, se aq zgjaste jeta e jetëve në Tiranë e gjetkë, me qëllim që
më vonë, pasi ajo të martohej me ndonjë tjetër, tek pije cigare dhe shkundje
këmbët majë ndonjë bedene bulevardi, t’u thoje shokëve: “Atë e kam pasur dashnore…”. Mirpo nga sikleti ku më kish sjellë
tërmeti, vendosa t’i braktisja të gjitha dashnoret e deriatëhershme dhe të
kapja këtë që më ish ngjallur ose më kish vdekur mbas shpine. Si ndonjë ëngjëll
ishte, si ndonjë kurm i mbushur me aromë, jo me mish e gjak e eshtra. Vetëm ajo
s’më kishte paditur “Gomar!”, “Kafshë!, ose “Idiot!” pasi i pata prekur kofshët
dhe gjirin.
- He-e-ej! - bërtita. Këtu s’është më një…
S’dihet në ngulmoja të bindja
zhurmën shurdhuese që aty nuk ishte më një njeri, pra, që njëri nga ne pat
vdekur, apo që nuk janë më dy njerëz të vetmuar, por një i vetëm, një shpirt e
një dashuri, në jetë të jetëve. Më qe bërë koka thumb nga lajmet, ku, për
njerëzit e shquar dhe heronjtë nuk thuhej “vdiq”, “cofi”, “vajti me të
shumtët”, por “na la”, ”u nda nga gjiri ynë”, “nuk është më mes nesh”, a thua
se mesi ynë s’bënte dot pa të e gjiri s'milej më, gjithmonë të shartuara me
“por ai rron në zemrat tona”, “por ideali i tij është gjallë”, a thua se zemrat
tona ishin varreza a salla mbledhjesh. Po sikur ëngjëlli të ishte shëmtake dhe
të mos përputhej me kërkesat e mia për hijeshi zanash e princeshash nga ato të
kinemasë? Kjo duhej shoshitur mirë. Njerëzia mbante nëpër gojë vetëm djelmoshat
që kishin dashnore të bukura. Ata me dashnore të rëndomta, ose të pabukura,
zgjonin mëshirë. Pse të zgjoja unë mëshirën e ndokujt?! Po të ishte e shëmtuar,
do ta braktisja. Më atë mendim notova edhe për disa minuta, ose orë, nëpër
mjegullën e pamendjes, dhe, kur hapa sytë, më kishte braktisur ajo mua.
Gjendesha i shtrirë mbi një tryezë në korridorin e verdhemë të shkollës, mes
tabelës së të dalluarve dhe fletë-rruféve. Aty kisha qënë përherë. I lëvduar
nga disa, i munxosur nga të tjerët. Një dorë e ëmbël po më ulte gungat e ballit
me një shami të qullur dhe me një monedhë brenda. Ndoqa me sy të pjerrët atë
dorë dhe u meka. Fatmirësisht nuk pata kohë të vija në vete. Zysha jonë bjonde,
ajo e bukura sa ta lëpije në gjumë, përkuli mbi mua fytyrën e saj mrekulluese,
hapi gojëzën dhe më dha ndihmën e shpejtë. Po të më kishin hedhur të rrjepur në
një gropë me shëllirë do të isha ngjethur më pak. Ngrohtësia e kurmit të saj u
njësua me nxehtësinë time, mishi i buzëve të saj u ngjit me mishin e buzëve të
mia, fryma e saj erëmirë hyri në bronket e mia, zbriti poshtë e më poshtë,
mbushi zbrazëtitë, një për një, u ngjit lart, hyri në zona ku ende s’kish hyrë
as shpirti, teksa fryma ime, bashkë me mendtë dhe dalldinë e gjakut e të
lëngjeve njësoj a më të fisme, u ftuan brenda saj, në gjoksin e madh, në barkun
e butë, dhe u ndalën të magjepsura atje nga ku kemi dalë. Vargu im i parë i
poezisë së parë të pashkruar, ka qënë:
- Si ti të jetë Vdekja, zysh!
Ndihma e shpejtë meritonte të
pagëzohej “Ndihma e amëshuar”. E tillë ishte jeta: një grua na lindte, një
tjetër ndodhej gjithnjë pas shpinës sate dhe ia mbathte pa mësuar cila qe, një
tjetër na jepte ndihmën e shpejtë, një tjetër mund të ishte vetë Vdekja – dhe
ashtu vdeksha, o Perëndi, brenda kurmit të saj, dhe ajo brenda kurmit tim.
Ankthet, zhgënjimet dhe lumuturitë e pathëna prej femre të bukur ia kishin
mpakur mushkëritë, siduket, sepse nisi të më mbushte e të merrte frymë prej
meje me shpejtësi, po aq symbyllur sa edhe unë, dhe ca klithmëza si cicërima
sikur i dilnin butë nga flokët e florinjtë, ndërsa unë ndjeva se si fallusi më
qe mbështetur i hekurt mes sqetullës dhe njërës prej sisëve të saj dhe
stërmundohej të nxirrte diçka, si nga një lemzë e dhimbshme rropatej, derisa më
ra të fikët, aq sa askujt i fikëti s’ia ka prerë me aq nektar e mungesë mëshire
ndihmën e shpejtë.
Erdha në vete si me një emër tjetër. Dhe,
padyshim, me një fat të ri. Po endesha me gjeste fantazme në oborrin ende
të pushtuar nga makthi, pa ditur në kërkoja të panjohurën, apo shpëtimtaren.
Nëse e panjohura do të kish vdekur, e nëse nga ai tërmet i bekuar do të kish
vdekur vetëm ajo, do të pikëllohesha pa masë. Do të mbaja zi dashnie, do të
pija cigare fshehurazi, duke belbëzuar “Ah,
si më le kështu…”, pastaj do t’ia hapja zemrën ndonjë shoku besnik, ose
ndonjë qeni besnik sa shoku, zemrën pa njerëz të shquar a heronj, dhe do t’i
thoja i zymtë: “Më ka vdekur dashnorja.
S’ndihem i aftë tani për tani që të hyj në marrëdhënie me ndonjë tjetër. S’mund
ta tradhtoj Atë…”. Me atë mallëngjim të thekshëm në rremba, u sula mbi
rrënoja që të gjeja bankën dhe të panjohurën time, se mund të nevojitej ndihma
ime e shpejtë. Pastaj dola sërish në oborr dhe hëngra ca hurma, domethënë vetëm
i kafshova ngutas dhe i flaka kuturu. Pemëve të shembura dhe hardhive u kishin
mbetur vetëm degët, shumica të thyera. Ndërtesa e shkollës nuk kishte më çati,
xhamet qenë bërë thërrime në oborr, por nuk qe shembur. Si jetë njeriu është bërë, përsërisja me vete. Si jeta ime.
Dhe më vinte të zhgrehesha në vaj nga dhimbsuria ndaj vetes. Ca zjarrfikësa e
policë zdrumbalaqë, si të qenë arratisur nga ndonjë shkollë xhuxhmaxhuxhësh,
nxirrnin shoqe dhe shokë tanët nga gërmadhat. Zyshat mundoheshin të bënin
apelin. Leshverdha ime s’dukej gjëkundi, mbase po i jepte ndokujt tjetër
ndihmën e amëshuar. Kjo më therri si ndonjë bisturi në vetull. Ktheva kujtesën
nga e panjohura e qivurit dhe mendova se Ajo vërtet mund të kish vdekur, se
mund të kish vdekur vetëm ajo, por si do të gjeja unë që ishte pikërisht Ajo dhe jo një e vdekur tjetër, që vetëm ajo kish vdekur?! Ndoshta prandaj
fjalëza Ajo nënkuptonte A(po)-jo dhe
ta bënte kokën fërtele me aq mëdyshje e mëtrishje…"
- Fragment nga “Ki$land – roman me fëmini“, Sh. B. Librarium Haemus, Tiranë 2014