"E hëna dukej dita më e përshtatshme për të hedhur trutë në erë. E hëna pasonte atë panik njëfarësoj verbues, si fund të hidhur dehjeje, që mbështillte të dielën. Falë ca forcash të panjohura, mbase ëngjëj, e hëna mblidhte në vete tharmin e ditëve të tjera të javës, dhe, në rrjedhjen e vet kapitëse, shpesh pa pikë shijeje, t’i vegonte fshehtas, ose t’i fshihte mjeshtërisht ato që do të të ndodhnin deri në fund të javës. Prandaj ai e kish kaluar të dielën pa bërë asgjë, ashtu siç këshillonin shkrimet e shenjta, se, veç nevojës për të mos përjetuar drithmat e mbarimit të së dielës, nuk i dukej e ndershme e as fort e shëndetshme që ditën kur edhe vetë Zoti pushonte, ai, një i paemër që do të kthehej sërish në baltë e hi, të merrej me punë. Mirpo shpresat se ajo e hënë do ta ndihte, iu vakën me të shkelur në stacionin e trenit, kur ndeshi sytë e jargur të një lypësi që po vidhoste dy këmbët e drunjta me qetësinë me të cilën një vrasës i rregjur pastron koburen. U ngut të rijetonte kënaqësinë e hershme që i sillnin udhëtimet: shkitjen e trenit në mesnatë, mes qytezash të vogla, të panjohura, ndriçimet e dobëta të vagonit, copëra ngjyrash nga përgjumja e ndonjë femre të bukur, kruspullosja e tij në kujtimet më të nxehta, shija e kurmit të femrës me të cilën pat bërë dashuri para se të nisej, lumturia e qetë, mendimtare, se ia kish mbathur, qe arratisur nga qyteti milionësh. Iu kujtua njëri nga bashkëkombasit e vet, që pat therrur gjatë një grindjeje një kamarier të huaj, - një gjarpër mustaqespicë që bënte çmos t’u kujtonte se nuk ishin veçse ca këlyshë korbash të flakur udhëve, ca palo shqiptarë pa brekë në bythë. Pasi i kish ngulur pikërisht në bythë një thikë qebapi, aq sa kamarierit sikur i kishin kujisur gjer edhe qimet e mustaqeve, shqiptari qe kthyer në dhomën e vet, i kish lënë policisë një letër sqaruese, ku jepte besën se do të kthehej shumë shpejt, pastaj kish marrë hua ca të holla dhe ia kish hipur një treni pas mesnate. Kishte udhëtuar pa vënë gjumë në sy e bukë në gojë për gjashtë ditë me radhë. Të dielën në mëngjes ishte fanitur tek dera e shtëpisë ku banonte dhe u qe dorëzuar dy policëve që e prisnin. Tani mund të më bëni ç’të doni, u pat thënë, digjmëni edhe të gjallë, po ta shihni të arsyeshme. Pak vetë mund ta përfytyronin se sa kish udhëtuar në kohë e në qënie ai fatkeq; edhe më pak mund të përfytyronin se sa i qe burrëruar shpirti gjatë asaj jave udhëtimi të pagjumë.
Sirena e trenit ia davariti nga kujtesa e atypëratyshme fytyrën e parruar të fatziut.
Zuri vend në ndenjësen e vet, mbështeti ballin pas qelqit ende me brymë të dritares, dhe vazhdoi të bluante mendime rreth vdekjes së vet, ashtu siç bënte oreçast që kur pat vendosur të arratisej nga kjo jetë. Disa prej mendimeve u ngjanin kockave të gomarit, s’kish mulli t’i bluante. Ndaj edhe ai i brente me dhëmbët e mprehur të trurit, u jepte shkëlqim, pa u zmbrapsur, se nuk e ngutte asgjë. Mendonte sërish se askush, asgjë, asnjë ligj, i shkruar a i pashkruar, nuk bindte se një jetë e rëndomtë bënte hak një vdekje të pazakontë. Dhe ai kish pasur, besonte, një jetë mëse të zakonshme, dhe kish zgjedhur e përpiluar me kujdes një vdekje të paktën befasuese. Ajo vdekje nuk do ta bënte të famshëm, por do ta bindte se nuk kish gjalluar vetëm për t’i bërë hije dheut. Nga ana tjetër askush, asgjë, asnjë ligj, i shkruar a i pashkruar, nuk dëshmonte dot se ëndrra e tij kapërcente çdo fuqi njerëzore dhe se vdekja që po vinte në jetë ishte e pamundur. Ndriçimi i njëtrajtshëm i ditës i solli ndërmend një vegim të hershëm të Klaudias rreth një cipe që mbështillkej këtë botë dhe që na mbante në errësirë. Kjo cipë ishte e punuar aq hijshëm, prej një lënde yjore, nga ca ëngjëj të veçantë, - një lloj heronjsh të heshtur të botës tjetër, - sa vepronte mbi vështrimin tonë si një lëng mpirës. Kësisoj kjo cipë, e quajtur edhe veli që na qëndron para syve, hapej vetëm shumë rrallë, ose u hapej shumë pak të zgjedhurve. Një fallxhore plakë i pat kumtuar Klaudias se, po të çahej ajo cipë, shumë të fshehta të tmerrshme do të merreshin vesh, si me hapjen e dosjeve, dhe vetë ferri do të derdhej nga të gjitha anët, do të dyndej me egërsinë e një ujvare… Pas orësh të gjata bluajtjeje e përzgjedhjesh, më në fund kish vendosur t’ia bënte gropën vetes në njërin nga qytetet e vegjël buzë Detit të Zi. Nuk kishte qenë më parë në atë qytet. Mosnjohja e vendit nuk e trembte, por as nuk ia lehtësonte gjendjen. Vendosi pa u stepur, pa mëdyshje të koklavitura, njëlloj si për vdekjen e ndonjë hasmi. Në fakt, nuk kish gjetur deri në atë çast ndonjë hasm më të mbrapshtë se vetja. Veshjet e mbrame dhe letrën ku pat shkruar në tri gjuhë dëshirat e pas vdekjes, përfshi djegien në krematoriumin e Bukureshtit dhe dëshminë e parapagesës, i kishte palosur me kujdes dhe i kishte futur në gjysmën e valixhes me rrota të markës FClass. Në gjysmën tjetër, në një kuti këpucësh, kishte renditur të përbrendshmet e zbërthyera të Sahatit Shërues, të cilin, me sa duket, nuk do ta përfundonte ndonjëherë. Kur po u jepte fund hollësive të planit për t’ia bërë gropën vetes me sa më hijeshi, u kujtua edhe se po mbusheshin dhjetë vjet që kur endej udhëve të botës pa gropë, ose, në mund të thuhet: me gropë mbi shpinë. Për të larë borxhet, pat përsëritur me vete, shqiptari shet edhe gropën e varrit. Kurse ai sapo kishte larë edhe borxhet e fundit, ata që e patën tunduar aq herë të hidhte trutë në erë pa larë asnjërin dhe nuk kish përse ta shiste gropën.
Mbi qelqet e dritares së trenit faniteshin e humbnin për në verbëri, mbase për matanë cipës, murana të skalitura me përkushtim, kullëza kishash të vjetra, plepa, zogj të përgjumur, që dukeshin të gjithë mishngrënës. Po të dije sa ishin varfëruar njerëzit në këta dy vitet e fundit dhe sa prej tyre e vrisnin veten duke u hedhur nga ballkoni apo duke u varur majë pemëve, nuk ishte çudi që zogjtë, pa dallim feje, krahine e ideje, të ishin shndërruar në mishngrënës. S’mbante mend kush i pat thënë se mjaft zogj janë vazhdime të shpirtrave të përvuajtur dhe i thithnin më lehtë se njerëzit hallet e këtyre të fundit. Varfëria shpjegonte edhe atë përkujdesje disi të sëmurë të njerëzve ndaj varrezave.
Nuk i vinte fort mbarë që edhe ai po përzjehej në atë gjeratore vetëvrasjesh, sidomos ngaqë nuk po vriste veten në vendin ku qe lindur. Me siguri vetëvrasja në atdhe duhej të kishte një tjetër shije, një tjetër paqe. Mirpo nuk paskësh pasur fatin ta përjetonte. Në ndenjësen përballë, një fshatar tërë zhele, me një violinë që të kujtonte kufomën e përzhitur të një foshnje, me dy tela mangut, ndreqte cullufet e vajosura me një dorë tërë dhoga. Përveç këmishës së qelbur, pantallonave me dyqan pa zinxhir dhe veshëve majucë të hepuar lart si pjesë të një gërshëre kopshtarësh, kishte një vështrim përvëlues, prej qënieje që e ka provuar paq në lëkurë kotësinë e ndërkryerjes për t’iu shmangur fatit. I hidhte heraherës vështrime të lëngëzuar një gruaje të rreshkur që pinte cigare në korridor dhe ofshante me dëshirën që dikush t’ia varte, t’ia dëgjonte rrëfenjat. Por nuk ia vari askush. Duke parë se s’para do t’i ndizte, fshatari la violinën mbi kazankën e plehërave, kruajti veshin e majtë dhe nuk dihet pse tha diçka rreth bombës atomike. Siduket mërzia ishte aq e madhe, aq shtypëse, sa lypte vetvetiu biseda për vdekje në tufë, për llahtara të paharrueshme. Dërdëlliti mbi një çerek ore në pragun e derës, qeshi me vete, pohoi, mohoi, flaku përjashta një gëlbazë fshati, dhe e mbylli rropatjen për të dalë nga heshtja me një fjali kuptimplote:
- Mirë që amerikanët hodhën mbi Hiroshima bombën atomike, - tha. Se po të kishin hedhur në vend të bombës këtë kokën time prej ballkanasi…
Dhe u ngërdhesh".
Sirena e trenit ia davariti nga kujtesa e atypëratyshme fytyrën e parruar të fatziut.
Zuri vend në ndenjësen e vet, mbështeti ballin pas qelqit ende me brymë të dritares, dhe vazhdoi të bluante mendime rreth vdekjes së vet, ashtu siç bënte oreçast që kur pat vendosur të arratisej nga kjo jetë. Disa prej mendimeve u ngjanin kockave të gomarit, s’kish mulli t’i bluante. Ndaj edhe ai i brente me dhëmbët e mprehur të trurit, u jepte shkëlqim, pa u zmbrapsur, se nuk e ngutte asgjë. Mendonte sërish se askush, asgjë, asnjë ligj, i shkruar a i pashkruar, nuk bindte se një jetë e rëndomtë bënte hak një vdekje të pazakontë. Dhe ai kish pasur, besonte, një jetë mëse të zakonshme, dhe kish zgjedhur e përpiluar me kujdes një vdekje të paktën befasuese. Ajo vdekje nuk do ta bënte të famshëm, por do ta bindte se nuk kish gjalluar vetëm për t’i bërë hije dheut. Nga ana tjetër askush, asgjë, asnjë ligj, i shkruar a i pashkruar, nuk dëshmonte dot se ëndrra e tij kapërcente çdo fuqi njerëzore dhe se vdekja që po vinte në jetë ishte e pamundur. Ndriçimi i njëtrajtshëm i ditës i solli ndërmend një vegim të hershëm të Klaudias rreth një cipe që mbështillkej këtë botë dhe që na mbante në errësirë. Kjo cipë ishte e punuar aq hijshëm, prej një lënde yjore, nga ca ëngjëj të veçantë, - një lloj heronjsh të heshtur të botës tjetër, - sa vepronte mbi vështrimin tonë si një lëng mpirës. Kësisoj kjo cipë, e quajtur edhe veli që na qëndron para syve, hapej vetëm shumë rrallë, ose u hapej shumë pak të zgjedhurve. Një fallxhore plakë i pat kumtuar Klaudias se, po të çahej ajo cipë, shumë të fshehta të tmerrshme do të merreshin vesh, si me hapjen e dosjeve, dhe vetë ferri do të derdhej nga të gjitha anët, do të dyndej me egërsinë e një ujvare… Pas orësh të gjata bluajtjeje e përzgjedhjesh, më në fund kish vendosur t’ia bënte gropën vetes në njërin nga qytetet e vegjël buzë Detit të Zi. Nuk kishte qenë më parë në atë qytet. Mosnjohja e vendit nuk e trembte, por as nuk ia lehtësonte gjendjen. Vendosi pa u stepur, pa mëdyshje të koklavitura, njëlloj si për vdekjen e ndonjë hasmi. Në fakt, nuk kish gjetur deri në atë çast ndonjë hasm më të mbrapshtë se vetja. Veshjet e mbrame dhe letrën ku pat shkruar në tri gjuhë dëshirat e pas vdekjes, përfshi djegien në krematoriumin e Bukureshtit dhe dëshminë e parapagesës, i kishte palosur me kujdes dhe i kishte futur në gjysmën e valixhes me rrota të markës FClass. Në gjysmën tjetër, në një kuti këpucësh, kishte renditur të përbrendshmet e zbërthyera të Sahatit Shërues, të cilin, me sa duket, nuk do ta përfundonte ndonjëherë. Kur po u jepte fund hollësive të planit për t’ia bërë gropën vetes me sa më hijeshi, u kujtua edhe se po mbusheshin dhjetë vjet që kur endej udhëve të botës pa gropë, ose, në mund të thuhet: me gropë mbi shpinë. Për të larë borxhet, pat përsëritur me vete, shqiptari shet edhe gropën e varrit. Kurse ai sapo kishte larë edhe borxhet e fundit, ata që e patën tunduar aq herë të hidhte trutë në erë pa larë asnjërin dhe nuk kish përse ta shiste gropën.
Mbi qelqet e dritares së trenit faniteshin e humbnin për në verbëri, mbase për matanë cipës, murana të skalitura me përkushtim, kullëza kishash të vjetra, plepa, zogj të përgjumur, që dukeshin të gjithë mishngrënës. Po të dije sa ishin varfëruar njerëzit në këta dy vitet e fundit dhe sa prej tyre e vrisnin veten duke u hedhur nga ballkoni apo duke u varur majë pemëve, nuk ishte çudi që zogjtë, pa dallim feje, krahine e ideje, të ishin shndërruar në mishngrënës. S’mbante mend kush i pat thënë se mjaft zogj janë vazhdime të shpirtrave të përvuajtur dhe i thithnin më lehtë se njerëzit hallet e këtyre të fundit. Varfëria shpjegonte edhe atë përkujdesje disi të sëmurë të njerëzve ndaj varrezave.
Nuk i vinte fort mbarë që edhe ai po përzjehej në atë gjeratore vetëvrasjesh, sidomos ngaqë nuk po vriste veten në vendin ku qe lindur. Me siguri vetëvrasja në atdhe duhej të kishte një tjetër shije, një tjetër paqe. Mirpo nuk paskësh pasur fatin ta përjetonte. Në ndenjësen përballë, një fshatar tërë zhele, me një violinë që të kujtonte kufomën e përzhitur të një foshnje, me dy tela mangut, ndreqte cullufet e vajosura me një dorë tërë dhoga. Përveç këmishës së qelbur, pantallonave me dyqan pa zinxhir dhe veshëve majucë të hepuar lart si pjesë të një gërshëre kopshtarësh, kishte një vështrim përvëlues, prej qënieje që e ka provuar paq në lëkurë kotësinë e ndërkryerjes për t’iu shmangur fatit. I hidhte heraherës vështrime të lëngëzuar një gruaje të rreshkur që pinte cigare në korridor dhe ofshante me dëshirën që dikush t’ia varte, t’ia dëgjonte rrëfenjat. Por nuk ia vari askush. Duke parë se s’para do t’i ndizte, fshatari la violinën mbi kazankën e plehërave, kruajti veshin e majtë dhe nuk dihet pse tha diçka rreth bombës atomike. Siduket mërzia ishte aq e madhe, aq shtypëse, sa lypte vetvetiu biseda për vdekje në tufë, për llahtara të paharrueshme. Dërdëlliti mbi një çerek ore në pragun e derës, qeshi me vete, pohoi, mohoi, flaku përjashta një gëlbazë fshati, dhe e mbylli rropatjen për të dalë nga heshtja me një fjali kuptimplote:
- Mirë që amerikanët hodhën mbi Hiroshima bombën atomike, - tha. Se po të kishin hedhur në vend të bombës këtë kokën time prej ballkanasi…
Dhe u ngërdhesh".