Fanitet Ikua i Parë me gjeminë e kopjuar sipas gjemisë së Ikos, me libra të stivosur, me llampë të ndezur peshkimi, me peliçe minatorësh, me kokore, me armë gjahu, me një çadër plazhi të zbërdhylur, me një mushama të gjelbër ushtrie.
Ikua
i Parë (ish-Ushtari
1)
Iko! Iko-o-o-o!
Ikua
Ëëëë…
Ikua
i Parë
Më dëgjon?
Ikua
Jo vetëm të dëgjoj, por edhe të njoh.
Ikua
i Parë
Me gjithë mend?
Ikua
Nuk je ti ushtari
i popullit ushtar, që më lexoi dënimin me vdekje në mungesë?
Ikua
i Parë
Unë?!
Ikua
Me vendim të posaçëm të
datës… ëëë…, the, i pandehuri Iko ëëëë… dënohet me vdekje në
litar, në bazë të Ligjit ëëë… neni ëëë… për tradhti të lartë ndaj atdheut…
Ikua i Parë
Hm, po ashtu
ishin kohërat, mor Iko. S’kishe nga të mbyteshe.
Ikua
Unë kisha.
Ikua i Parë
Të shkuara, të harruara.
Ikua
Me hak. Të kujtohet sa
kemi qarë bashkë në toskërisht?
Ikua i Parë
Nuk marr vesh.
Ikua
Nuk të kujtohen tërë ato ëëëëëëë?! Ëëëëë, ia priste njëri – ëëëë, ia mbante tjetri. Përtej ë-ve, fati vajtonte n’gegnisht.
Ikua i Parë
Aaaaa! Po si s’më
kujtohen, more Iko, si s’më kujtohen? Shumë gjëra mund të harrojë njeriu, por
ato ëëëë – kurrë.
Ikua
S’më the ç’e mirë të
solli këtej.
Ikua i Parë
Kam shumë kohë këtej
unë, por sot m’u bë mbarë të vij të takohemi.
Ikua
Ashtu, ë? Po sa kohë ke,
pakashumë?
Ikua i Parë
Në ujra koha s’matet me
vite.
Ikua
Qënke bërë
shtetas i kulluar i ujrave, shoh. Si e ke hallin?
Ikua i Parë
(Ngrihet më këmbë dhe tregon veten me
gishta)
Më shikon?
Ikua
Jo vetëm të shikoj, por
edhe të dëgjoj.
Ikua i Parë
A nuk ngjajmë si dy
binjakë?
Ikua
Binjakë mesveti, apo
binjakë në vetvete?
Ikua i Parë
Binjakë të
njëri-tjetrit.
Ikua
Ëhë. Shoh se gjeminë e
ke si timen, peliçen, mjekrën, shprehjen e fytyrës… Je njëçikë më i shkurtër,
apo më duket mua?
Ikua i Parë
Ngaqë i kemi nënat të
ndryshme.
Ikua
Ke libra sa ç’kisha unë
kur mora arratinë, apo sa ç’kam tani?
Ikua i Parë
Kam më pak se ti.
Ikua
Që të duket sikur
ndodhesh këtu para meje, apo jo?
Ikua i Parë
Jo, jo, kjo është e
vërteta!
Ikua
Ç’emër ke marrë?
Ikua i Parë
Ikua i Parë.
Ikua
Dhe s’ke gënjyer. Se,
kur thua Filani i Parë, nënkuptohet që ka qënë një tjetër para teje.
Përndryshe, do të kishe qënë thjesht Filani… Ose zeroja.
Ikua i Parë
Ke ngrënë edhe libra
aritmetike?
Ikua
Edhe parrulla kazermash,
po deshe. E di cila më ka shijuar më shumë? Armiku
më i rrezikshëm është ai që harrohet.
Ikua i Parë
Nejse, për tjetër
muhabet erdha.
Ikua
Hape zemrën si në ujrat
e askujt.
Ikua i Parë
Kur ndërruan kohërat, u
lirova nga ushtria.
Ikua
Bukuri.
Ikua i Parë
Mirpo s’gjeta punë veçse
si roje.
Ikua
Roje ku?
Ikua i Parë
Andej nga ke qënë roje
edhe ti: në një si çerdhe, në një si kopësht fëmijësh, në një si shkollë
fillore, në një si gjimnaz, në një si shtëpi kulture, tek ca si konvikte
studentësh… Më kupton?
Ikua
Me aq sa mundem.
Ikua i Parë
Pastaj bam! më dëbuan nga puna. Më flakën si
garzë për zakonet e grave, Iko. Ca dështakë që s’i njihte kush e që bënin hije
kot, na u gdhinë komandantë, pasanikë, drejtorë, shkrimtarë… Putha ca duar,
shtrova ca dreka e darka, gjeta punë – pó roje. Mirpo as si roje s’kisha rehat.
Vinin ca të majtë a të djathtë, fap, më pushonin nga puna. Më binte bretku të
gjeja një punë qoftë edhe si roje i thjeshtë, s’arrija as të ruaja, as të mos
ruaja – fap, vinin ca të djathtë a të majtë e më pushonin.
Ikua
Domethënë paskan ndryshuar
ca gjëra, sidoqoftë.
Ikua i Parë
Një mut kanë ndryshuar.
Pó ata janë.
Ikua
Epo, e tillë është jeta.
Kokat
ndërrohen, morrat mbeten.
Ikua i Parë
E drejtë. Arrita të mos
ma varnin as ca morracakë që i pata shpëtuar nga burgu e litari.
Ikua
Po ata që pate bërë me
dije se janë dënuar me vdekje në mungesë?
Ikua i Parë
Mos ji zevzek tani. Unë
thjesht ta lexova dënimin, nuk e zbatova.
Ikua
Vere vëth në vesh, o,
ti, Ikua i Parë: nuk e zbatove, sepse nuk e zbatoje dot, jo se nuk doje.
Ikua i Parë
Edhe kjo është e
vërtetë.
Ikua
Se, po ta doje jetën
tënde dhe të të tjerëve më pak…
Ikua i Parë
Si më pak?
Ikua
… do më kishit hedhur në
erë bashkë me veten tuaj e me plot të tjerë të pafajshëm…
Ikua i Parë
Aha, e mora vesh.
Ikua
E, pra… S’na hodhët në erë,
se ju pakësoheshin skllevërit.
Ikua i Parë
Atëhere më erdhi në majë
të hundës, që thua ti. M’u ndy kjo jetë. Më mbiu ideja të rrëmbej një gjemi nga
ato që lihen të lagen tek fuçia e kuqe dhe të çlirohem nga zgjedha
shumëkombëshe e…
Ikua
Llokume ke me vete?
Ikua i Parë
Hm, aty do të
dilja.
Ikua
Të lëçita,
byrazer. Ngjajmë si dy pika uji, mirpo vetëm unë kam dinamit. Ti s’ke. I ke të gjitha krejt si unë, por s’ke dinamit.
Ikua i Parë
Di poker?
Ikua
Je hequr deri tani sikur
ke, mirpo nuk ke. Gaboj?
Ikua i Parë
Po të gaboje, do të ishe
nën dhé.
Ikua
Jam edhe nën dhé, në
mënyrën time, mos u merakos… (E tregon me
gisht) Nën këmishën e pushtetit ke
ca shkopinj, ose qirinj. E kam drejt?
Ikua i Parë
Po. Prandaj kërkoj të më
japësh edhe mua ca këshilla nga përvoja jote, si dhe ca…
Ikua
Po mirë, mor Ikua i
Parë, të të bëj një pyetje, po jo për të të gërvishtur plagën. Dëgjova që u
shpërthyen tërë ato depo armësh. Po të qenë shpërthyer para ikjes sime, s’do të
kisha marrë dot dinamit… Vërshuan armët si ndonjë lumë i tërbuar; gjeje më
shumë armë, se thërrime buke; më shumë të shtëna, se frymëmarrje… kurse ti… Si
s’u bëre mbarë të zgrepsje ndonjë arkë me municion, ndonjë mitraloz, ndonjë
bazukë?! Pa përmendur faktin që pate qënë ushtar e roje nën aq qeverira…
Ikua i Parë
Po ti e përfytyron sa
veta më kërcënonin me vdekje? Duhej të fshihesha, ose t’ia mbathja një sahat e
më parë, përndryshe…
Ikua
Po ti s’kishe bërë asnjë
të keqe, apo jo?
Ikua i Parë
Jo, për besë.
Ikua
Atëhere?
Ikua i Parë
Po në këto kohëra
pikërisht ata që s’kanë bërë asnjë të keqe e pësojnë të parët. Ashtusoj humbin
gjurmët keqbërësit e vërtetë. Vjen tjetri nga hiçi, zë vendin që të takon ty,
pastaj vjell helm e vrer, të ndyn me ato që s’i nxe as goja e hales, jo më e robit,
dhe njerëzia e besojnë. I varin në gjoks edhe dekorata, medalje,
tituj…
Ikua
S’më kish
vajtur mendja… Çfarë të nevojitej përveç këshillave të mia, se ta preva fjalën
përgjysmë.
Ikua i Parë
Ca këshilla dhe ca
llokume të vërteta, sa për…
Ikua
Hm. Sa për t’u bërë
sadopak i vlefshëm, ë? Do më shumë se një?
Ikua i Parë
Dua më shumë se një. Vetëm me një, e
shumta mund të vras veten. Kurse po pata më shumë, do të jem jo vetëm i
vlefshëm… Por kur i teket ndonjërit të vijë të më vrasë, të kem me çfarë ta tremb…
Ikua
Po pse të të vrasë njeri
ty, mor Ikua i Parë, ë? Ke vrarë njeri ti? S’ma ha mendja. As për të
ngjallur ndonjë të vrarë s’dukesh i aftë. Pse t’i frigohesh vdekjes ti?
Ikua i Parë
Se kohërat janë
kafshëruar, Iko. S’është më si në kohën kur ia mbathe ti. Sot të vret ai që s’e
pret. E të vret kot fare, ashtu, sa për…
Ikua
Sa për t’u bërë pak i
vlefshëm, ë? Sa për të pasur me çfarë t’i trembë ata që mund ta vrasin kot
fare…
Ikua i Parë
Si thua?
Ikua
Këshilla ime e vetme
është: hap sytë ç’libra ha. Se jo
ç’lexohet hahet. Kurse llokume të tepërta nuk kam. Madje s’kam më
as këshilla.
Ikua i Parë
Mos më thuaj se
i ke llokumet me numur!
Ikua
Po t’i kisha me numur,
të jepja nja katër a pesë. Nuk të jap dot pikërisht se nuk i kam me
numur.
Ikua i Parë
Mund të të dalë
për hundësh kjo kopraci, ta dish.
Ikua
Mos, moré. Do
më cicërosh prapë ndonjë me vendim të
posaçëm të datës… ëëë… i pandehuri Iko ëëëë… dënohet me harrim mes ujrave, në
bazë të Ligjit ëëë… neni ëëë… për pavarësi të lartë ndaj bashkatdhetarëve…
Ikua i Parë
Atë do ta
shohim.
Ikua
Të është tekur ëëëë për ndonjë llokum të ndezur ëëëë?
Ikua i Parë
Po më kërcënon me
vdekje?
Ikua
E sheh, pra, se s’të
nevojiten llokume, që të jesh i kërcënuar me vdekje?
Ikua i Parë
Je një maskara, ta dish.
Ikua
Kurse ti je vetëm mashë
dhe s’i përket vetes.
Ikua i Parë
Unë s’i përkas vetes?! Po
kujt i përkitkam unë, sipas teje?
Ikua
Ushtrisë. Kur
të marrësh sërish emrin që të kanë vënë prindërit, do të mësosh masha e kujt ke
qënë.
Ikua i Parë
Unë mashë?! Dal, se ta rrëfej unë ty mashën.
Ikua
Po s’ka gjë, se masha
është në lidhje të drejtpërdrejtë me zjarrin. Mund të kishe qënë lopatë
varrmihësish, ose më keq: lopatëzë fekalesh…
Ikua i Parë ngre çiften, tërheq siguresën dhe matet të
shtjerë.
Ikua
(ngrihet më këmbë dhe i tregon
gjoksin)
Po të kishe pasur
llokume dinamiti, do ta kishe pasur gishtin më të vendosur, mor qyqar. Apo e kam gabim?
Ikua i Parë qëndron si shtatore.
Ikua
Nuk do kishe ndenjur
tani si shtatorja e Ikanakut të Panjohur. Mirpo ti ua hyre ujrave që të bësh
pak emër, pak zhurmë, pak bujë. Prandaj e ke gishtin pa eshtër. Ëëëëë?
Ikua i Parë shtrëngon nofullat me maraz.
Ikua
Apo do ta bësh zemrën
gur e do të fluturosh me mua dhe coprat tona prej binjakësh me nëna e dinamit
të ndryshëm, bashkë me pikla gjaku e shtëllunga pluhuri, do të stërkasin ujrat
dhe tokat përreth?
(...)
A.-Ch. Kyçyku: zv.Libri - Copëza jete a letre, frymëzuar nga Teatri