- Nizam e ka emrin! - i thashë Tonit.
Ncuk, tha ai, duke shqiptuar nje emër të rëndomtë kuajsh, por e thirrëm
me të dy emrat dhe Nizami u përgjigj vetëm pasi e thirra “Nizam”. Ramë në ujdi
ta thërriste secili me emrin që donte dhe kjo nuk qe e dëmshme për askënd,
sepse edhe mua disa më thërrisnin me një emër, kurse Dashuria dhe Ina – Gined.
I dhëntë Zoti dritë shpirtit të Nizamit atje ku ka rënë, se, po të mos qe
shfaqur ai, vërtet s’dihet ku do ta kishin mbajtur frymën trutë e mia.
Udhëtimet nisnin në orën shtatë të mëngjesit. Paraqitesha tek porta prej hekuri
i krehur, i pispillosur, veshur sa më hijshëm, përshëndetesha me rojen që hapte
drynin, këmbenim ndonjë llaf sa për të shtyrë kohën, pastaj Nizami fanitej te
kryet e rrugicës, kalonte para Ambulancës, shkrofëtinte gëzueshëm dhe hante bar
nga dora ime. Kujdesesha që bari të mos kishte pisllëqe dhe që në kovën e ujit
të mos qe pshurrur njeri. Toni ngarkonte mallin, pështynte shuplakat dhe
niseshim. I ramë Tiranës kryqetërthor nga pesë herë në ditë. Trokama e Nizamit
luajti rolin e asaj dërrasës së shenjtëruar nga ku murgjit, duke kënduar me
çekiçë druri, dëbonin shpirtrat e këqij. Kur mbeteshim vetëm, i rrëfeja Nizamit
copëra nga dhembja ime e tmerrshme, nga dashuria pa përgjigje. Fjalët hynin në
veshët e tij të mëdhenj, (që shpesh lutesha të ishin veshët e vetë fatit të
mirë), zhyteshin në brendësi, pastroheshin nga zhurmat, nga ritmet e mbrapshta,
nga djallëzitë e pandjeshme, dhe përfundonin si bajga. Me ato bajga vulosnim,
si me kast, kufijtë që ndanin Zonën e Dashurisë nga të tjerat. Dhe lëshonin një
nga ato erërat që s’i vret dot as dograja, mirpo ajo erë nuk më bezdiste,
ndoshta ngaqë ishte era e pastrimit të fjalorit dhe muzikës sime. Mora vesh se,
– kulmi i kulmeve! – disa nga
kundërshtarët e mi kishin nisur të përdornin emrin e shenjuar Ina, që t’u ecte
më mbarë dhe që ta ndalonin qoftë edhe një herë, si unë. Vjedhje e
përbindshme. Nuk dija nga e kishin mësuar emrin tim, ndoshta më pat përgjuar
ndonjëri kur zgjatesha e përsosja fjalime majë paraleles, gjatë ndonjë fjalimi
të zjarrmitur që kish njësuar zërin e brendshëm me të jashtmin e m’i kish
nxjerrë goje pa ma lëkundur bindjen se në Tiranë isha i vetmi njeri i gjallë
dhe i plotë, ose i vetmi i vdekur ardhur me lejë. Ja, pra, se si çdo gur, çdo
mur, çdo përgjues çiftesh, çdo gjel a pulë deti, çdo gjethe etj kishte veshë.
Veshë e gojë të dalë kontrolli. Vuajta si ndonjë kalë këmbëthyer, që do ta
çojnë drejt pushkatimit, dhe e ndava vuajtjen vetëm me Nizamin. Paqja e tij më
bënte mirë. Ishte njëfarë mishërimi i melhemeve të njohura e të panjohura.
Prandaj nisa të mëdyshem nëse mjetet rrethanore (lexo: bota, lënda, gjithë çka ndodhej jashtë meje) nuk e mbanin dot
fjalën dhe më spiunonin ngaqë donin të më bënin keq, apo ngaqë donin të
përhapnin aromë dashurie, fjalë e fjalime të zgjedhura. S’gjeta përgjigje, por
heshtja m’u bë edhe ajo ilaç. Gushti më gjeti me ca muskuj që as varja majë
paraleles nuk m’i kish rritur dot. E ndihmoja Tonin gjatë shkarkimeve, hanim
drekë bashkë, në rrathë puntorësh, karrocierësh, hamenjsh, ish të burgosur,
memecë, debilë të parrezikshëm, femra plot vula kafshimesh rreth grykës.
Fillova të merrja bukë me vete dhe ta ndaja me të tjerët. Rrudhat e trurit tim
qenë bërë si ca gërvishtje gjilpërash nga ato të aparateve që matin tërmetet,
mbarëvajtjen a keqvajtjet e zemrës, veshkave, truve etj; thithnin të dhëna,
fjalë, ngjarje, i shkundnin si rërën në sitë, ruanin rubinët e safirët, flaknin
mbeturinat. Era e bajgave të Nizamit e mbushi Zonën e Dashurisë me ajër të
pastër. Numuri i gjëmuesve u pakësua ndjeshëm. Toni filloi ta humbte durimin
dhe të më shihte me ca sy zhabash, sepse unë e drejtoja kapistallin e Nizamit
sipas një plani që s’përputhej veçse shumë rrallë me planin e punishtes. Kisha
nisur t’i sillja bar të zgjedhur, nga fushat e ndryshme të sportit, nga bahçet
e lagjes, nga ushqimi i kuajve të tjerë. Kisha mbushur çerekun e ballkonit me
bar, aq sa prindërit qenë trembur. Gëlonte nëpër veshë e zemra ajo parrulla me
“Bar do hamë, po parimet nuk i shkelim”,
dhe çdokush mund të dyshonte që: po mbledh bar për të shkelur sa më pak parime;
po le pa bar trimat që do të hanë bar kur fati t’i tundojë të shkelin parimet.
Nuk llogarisja dot sa trima mund ta mbanin frymën gjallë a parimet pa shkelur
falë barit tim, por nuk më frikësonte dyzimi mes një heroi të mundshëm të
popullit dhe një armiku të betuar të tij. Vetëm Nizami të mos shkelte paqen që
më sillte. Kur dëgjova trokun e traumave të gjimnazit, tashmë përfshija në bar
edhe gjethe e bimë të ndryshme, sa më të rralla, dhe ia pasurova Nizamit të
shtrenjtë ushqimin, aq sa nisi të më lëshonte ca erëra gati antologjike. Toni
qe bërë nevrik dhe nganjëherë ikte para kohe nga punishtja, ose e ngarkonte
mallin një natë më parë dhe rrinte pa gjumë për ta ruajtur.
- Si është puna, mor Ton? - e pyesja. Je gjë sëmurë?
Nuk gjegjej. Nuhasja se kish nisur të më urrente, por nuk gjeja dot arsyen. Se e vetmja arsye që mund t’i zgjonte mllefin ndaj meje ishte dashuria ime për Inën dhe miqësia me Nizamin. E thërriste kalin tim me emrin e tij dhe kjo më shqetësonte. Për fat të keq, s’kishim si e ndanim më dysh Nizamin. Pagoi edhe nja dy gjoba, se unë e shtriva Zonën e Dashurisë deri një të hedhur guri nga Komiteti Qëndror, thjesht për të parë nëse bajgat e Nizamit, alias: aromat e pastrimit tim, mund të rrëzonin qeverinë, ose të bukosnin mushkëritë e ndonjë zyrtari. S’pati të reja. Bari mbeti ta haja vetë, sepse më 23 gusht Nizami hingëlliu me llahtarë, shkuli gozhdën e madhe ku mbahej lidhur, dhe ia mori trokthi drejt varrezave të Shtish Tufinës, aq sa i shkreti Toni, për ta sjellë në vete, e thirri disa herë edhe “Nizam”. Mirpo kjo, siç u shprehën shokët e punishtes, e çarti më keq kalin e shtrenjtë, ia ngatërroi pamjet dhe rrugët, dhe e ndali majë një shkëmbi nga ku i shkau këmba. E gjetën pa frymë, me kokën mbështetur pas një gurvarri, mes një bari që ish rritur sa një bojë njeriu, mbase bari i pangrënë nga aq të ndjerë që patën vdekur duke shkelur parimet." (...)
Fragment nga “Ki$land
ose Puthmë, skelet – roman me fëmini”, Librarium Haemus, 2014