l.o.l. [rrëfim]

Rropateni më kot, të nderuar, nënqeshte Profi, për sa kohë s’mund të skiconi as shkarazi ca gjëra tejet të thjeshta, si puna e vdekjes. Apo as vdekja s’është me aq e thjeshtë sa ç’ishte në fëmininë time?! Kishin kaluar tashmë tri orë nga ato ballkaniket dhe askund mbi mur nuk shquhej ndonjë gjurmë vdekjeje. Por as ndonjë jete e denjë për kurreshtje nuk dukej. Përndryshe, qe një ditë mjaft e ngarkuar. Në vetëm 24 orë njerëzimi festonte Ditën botërore dhe / ose ndërkombëtare të: Teatrit të kukullave, Fëmijëve të rrugës, Sindromës Down, Luftës për çrrënjosjen e racizmit, Luftës për luftimin e pagjumësisëdhe Poezisë. Ndërkaq, disa prej tyre ia kishin ndryshuar Profit nofkën dhe fshehtas e quanin Star (nga Kujdestar).

- Të pëlqen, o Staro, - e pyeti njëri.

Pa u bezdisur nga ai llagap përqeshës, Profi ndreqi syzet dhe kundroi murin.

- Po më the edhe se ç’ke dashur të thuash...

Varrmihësit nuk lenë asnjë film përgjysmë

Doktori ishte plakur mjaft, dhe, gjatë atij viti që dukej se do ta merrte me vete, kish parë në ëndërr vetëm rropullitë e veta. Të sillnin ndërmend të përbrendshmet e një të shkrumbosuri me flakëhedhëse. Doktori besonte se ato ishin bërë qymyr duke pritur që këmbëngulja e tij për të mos hequr dorë nga zanati të zbehej. Mirpo këmbëngulja e tij nuk zbehej lehtë, ndonëse shumica e të sëmurëve të atij viti i kishin vdekur në duar. Dhe Doktori ishte burrë shumë i ndershëm, dhe nuk e duronte dot mendimin se ata që i vdisnin në duar ia bashkangjitnin pjesën tjetër të jetës së tyre, që nga këputja e tutje, jetës së tij. Nuk e duronte dot këtë soj pavdekësimi, madje as pavdekësinë në përgjithësi, por as dorë nuk hiqte.

Në të gdhirën e mbrame të nëntorit, pasi një vajzë e vogël dha shpirt në duart e tij, Doktori u ngut të mbyllej në kthinën ku laheshin duart dhe i lau më shumë se dhjetë herë, sikur të donte t’ua zhvishte lëkurët, apo të paktën t’u lante mëkatet e pavullnetshme. Nuk arrinte të besonte se i kish gazmendur të shumtët me një shpirt që ende s’i kish mbushur as dhjetë vjetët në trup, dhe uji iu duk më i rremë se kurrë: një lëng që s’mund të ishte burim jete përderisa nuk arrinte të lante dëshpërimin.

Si nën qiell

Zërat e tyre dëgjoheshin si nën ujë. I përfytyronim të mbyllur në flluska si ato të sapunit, ose edhe si ato që përshkruajnë ëndërrat në vizatime, dhe buzëqeshnim. Buzëqeshjet tona largoheshin pó si flluska, po zor se ua vinte njeri veshin. Për vite me radhë, asnjëri prej tyre nuk pati kurreshtjen e as mori mundimin të përkthente buzëqeshjet tona të çiltra. I pandehnin flluska të mbrame, nga ato që braktisin vdekatarin para se të japë shpirt, ose njëheresh me daljen e shpirtit, a thua se shpirti qënkej ajër i mbyllur në bula e nuk u përzjeka dot me ujin. Kur muzgu tretej në mbrëmje dhe nga bluja e thellë, si pickime, yjëzit mblidheshin mbi ne, na dukej sikur të gjitha flluskat e ditës paskëshin qenë ca lloj vezësh të tejdukshme. Ato ngjiteshin lart, drejt shtresës aq të hollë ku ujrat takoheshin me qiejt, njëheresh me afrimin e yjeve drejt ujrave, dhe plasnin butë, si në shurdhëri. Yjet shndërroheshin në fjolla bore, ose lule kristali. E gjitha ngjasonte njëfarësoj me pllenimin, por jo aq të luleve, se sa të peshqve që vallzonin rreth nesh. Mbrëmjeve të dimrit, vendin e yjeve e zinin fjollat e borës, por pllenimi nuk ndryshonte. Kjo ishte mahnitja e fundit që ne shprehëm me fjalë, para se ata të vinin me radhë për të na ftuar jashtë, ose në atë që quanin brenda, madje jo rrallë brenda jetës.

A bridge

A bridge. Copyright: Ardian Kyçyku

Lines

A metaphor about 'destiny' and relationships. 

Copyright: Ardian Kyçyku

Incógnito [Copëza nga jeta e rojeve dhe anasjelltas]

roman

Botim onLine: Librarium Haemus, Bukuresht, ISBN: 978-606-8093-98-7 / Në letër: "Naimi", Tiranë, ISBN: 978-9928-234-01-8

Synopsis

Në një kazermë perëndimore që të kujton mërgimin, gjatë një mërgimi që ngjan edhe me vdekjen në mungesë, edhe me çlirimin nga çdo e tashme, një i ri shqiptar, rritur me bunker në oborr, (me nofkën Incógnito) caktohet roje, ose thjesht çon një jetë në dukje të rëndomtë. Për vite me radhë, tek shpreson të kthehet në dashurinë e hershme, ai ruan depo armësh e municionesh, salla librash, veten, kujtesën dhe disa të panjohur, i rrethuar nga eprorë e bashkëkohës që ndonjëherë sikur mishërojnë vetë fatin, në një hapësirë e kohë ku njeriu ka arritur të mos kushtojë më tepër se një plumb.

Ligjërimi i romanit rrjedh mbi tehun që bashkon e ndan metaforën nga e përditshmja dhe vendos një baraspeshë të çuditshme midis ngjarjeve, qënieve dhe sendeve të ngjashme e të kundërta, duke u dhënë mjaf fjalëve kuptime të pahasura më parë. Gjërat rrjedhin herë si në ëndër, herë si në zhgjëndërr, herë si në vegim, herë si në të gjitha bashkë, brenda e jashtë një bote tashmë të globalizuar. Kaosi i mendimeve, i shprehjeve dhe i ngjarjeve hyn në qënien e protagonistit dhe i nënshtrohet fjalës-kyçe “anasjelltas”, që sundon natyrshëm nëntekstin e librit. 
Brenda 24 vjetëve gjatë të cilëve shkruhet romani, kufijtë hapen; kazerma, ose mërgimi zgjerohen; poashtu edhe vendlindja, - në kahe e kohë të ndryshme, - ndërsa Incógnito jeton disa jetë, i bindur se vërtet “mund ta nxjerrësh njeriun nga mërgimi, por s’mund ta nxjerrësh më mërgimin nga njeriu”. Roja është shndërruar tashmë në diçka krejt tjetër; Incógnito nuk pranon të tjetërsohet edhe ngaqë di me përafërsi se sa të gjatë e ka jetën trupi i tij – dhe ndjen me saktësi se sa të gjatë mund ta ketë jetën shpirti i tij. Ai nuk del nga “hija”, duke vendosur që më mirë të mbetet “një askush i zgjedhur, se sa një dikush me një jetë të vetme”. 

HaemusPress, 2016

F r a g m e n t

Më kot ngrihen gracka para vështrimit të zogjve.

Se ata ngrenë kurthe kundër gjakut të tyre,

dhe shpirtit të tyre i ngrehin leqe.

Fjalët e urta të Solomonit, 1. 17, 18

Sipas disa fjalorëve të besueshëm, incógnito rrjedh nga incógnitus i latinishtes, alias dikush i njohur (i famshëm, i shquar), që udhëton nën emër tjetër, pa dashur të bjerë në sy. Ka edhe kuptimin person që dëshiron të mbetet i panjohur ndaj botës dhe të tjerëve, duke u fshehur, ose duke dalë nga dijenia e njerëzve.

Autori

Në këtë orë uleshim me Irisin para dritareve pa perde dhe prisnim vdekjen. Tani prisja tjetër vdekje. Isha roje dhe prej kohësh jeta ime nuk kushtonte më tepër se një plumb. Tyta e revolverit m’u ngjit në zverk dhe e ndjeva veten me dy sy e gjysmë. Syri i tretë do të më hapej sa hap e mbyll sytë, pastaj asnjëri nuk do të hapej më në këtë botë. Shpesh mjaftonte të mbyllja njërin sy dhe shihja dy botë. Ndoshta jo ato më të pranueshmet, por dy. As mbyllja e syve, as hapja e syrit të tretë, nuk dhimbte. Ose dhimbte më pak se litari, sëpata, thika, të cilave u mungonte zjarri. Por edhe shpirtit i qe mpakur zjarri. Ndoshta edhe zjarrit i qe mpakur shpirti. Sapo qe gdhirë: vjeshtë e dytë, gjethe që përkujtonin floririn dhe dehjen e kokës që mbështetet mbi gjirin, apo prehërin e së dashurës. Gjërat nuk shquheshin qartë, ishin në lindje a vdekje e sipër, ndonëse në brendësi të tyre, atje ku vështrimi nuk mbërrin, por zemra nuhat, vajtonin si ajo foshnja që ndjen se do të vdesë pa çuar në fund gati asnjë rrokje, asnjë ëndërr, dhe përdor lotin ose kujën në vend të fjalëve.

Barlove

Hand-made by Ardian-Christian Kyçyku, 2012, Bucharest, Romania. 

Copyright, including the word "barlove": Ardian Kyçyku

Trialog

[Ese ndërdisiplinore mbi lidhjet e letërsisë me mërgimin 

dhe me gjuhët që ajo zgjedh për të ruajtur Kujtesën dhe Metaforën]

Libri i plotë onLine

“Trialog”-u synon të japë një pamje sa më përfshirëse, të shpjeguar edhe në mënyrë krahasimtare, mbi gjendjen e botës, të librit dhe të shkrimtarit sot, parë me sytë e një letërsie të përkushtuar, që nuk pranon të tjetërsohet. Letërsia nuk është pikëmbërritja e librit, por pikënisja kryesore për të zbuluar cilësinë e jetës në këtë ngastër kohe që duket e mbrame dhe e paharrueshme. Një cilësi që varet kryekëput nga besimi tek Krijuesi dhe tek ruajtja e gjuhës së shkruar e të folur.

Duke pasur njëherazi natyrë parabolike, enciklopedike dhe antologjike*, hartuar me synimin „Improving the quality of life” të European Academy of Performin Arts**, duke përdorur polemikën si shprehi të çdo baraspeshe të cënuar dhe duke synuar të ruajë ritmin me të cilin rifreskohen natyrshëm enciklopeditë dhe fjalorët letrarë, libri:

• sjell të dhëna të panjohura, ose shprehur në trajtë të paplotë, nga dy kultura të ngjashme dhe me fat të përafërt, si ajo shqiptare e rumune, për të rilidhur dhe / apo rifreskuar disa fije të këputura të një bashkëpunimi të hershëm që, për fat të keq, është mbyllur kryesisht në çështje jashtëletrare;
• e sheh Lindjen si një trajtë të zgjeruar kulturore të hapësirës ballkanike dhe Perëndimin – si një trajtë të ngushtuar politike të Evropës së Përhershme;