I moshuari Pano Mima, - që shpesh e paraqit veten si “Armiku më i rrezikshëm, ose Ai që harrohet”, - hedh në gjyq shtetin
për mospërfillje, kur zbulon se dosja e tij prej shtetasi ende gjallë nuk ka më tepër se tri fletë. “Njëra faqe përmban një jetëshkrim që ia patën kërkuar kur e merrnin në
punë. Aq. Asnjeri nuk e kish ndjekur, asnjeri nuk e kish spiunuar, asgjë. Sikur
të mos qe pjellë kurrë. Këto fletë janë njëra pjesë e dëshmisë sime, tha,
ndërsa pjesa tjetër jam unë. Peshojeni vetë çështjen: më një anë tri fletë, më
anën tjetër unë... Jam gjallë, i kam kaluar të shtatëdhjetat, jam i martuar,
kam grua e fëmijë tashmë të rritur, nipër, mbesa; kam komshinj prej një jete,
kunetër, kunata, baxhanakë, ish-shokë shkolle e pune, disa smirëzinj (por as
këta nuk më kanë paditur për gjësendi) dhe ca miq që, njëlloj si armiqtë, nuk
kanë shkruar asgjë kundër, apo pro meje...”
Pas gjashtëmbëdhjetë vjetësh, Pano Mima e fiton gjyqin dhe duhet të marrë një
dëmshpërblim prej 300 mijë eurosh. Por atij nuk i duhen të hollat. Pas bisedash
të fshehta, bie në ujdi me zyrtarët që, në vend të parave, t’i plotësohet
dosja. Për këtë zgjidhet Rrok Tupana, një shkrimtar mesatar, që dikur hartonte
kujtimet e udhëheqësve dhe të veteranëve me famë.
Në plotësimin e dosjes përfshihen hap pas hapi, herë vullnetarisht e herë
me mëditje, fqinjë, të njohur, të afërm, bashkëshortet, prindërit që kanë
ndërruar jetë dhe e dashura e parë e Pano Mimës.
Nuk dihet sa ditënetë a vite kalojnë, mes mëdyshjesh e hamendjesh, derisa
protagonistët kuptojnë se sa peshë ka arritur të ketë fjala dhe se sa e ç’fjalë
ka në këto kohëra pesha e ngjarjeve, emrave, njerëzve. Pjesa e padukëshme e
fjalëve i ndihmon të mos vdesin më “të
paditur se kaq”, por jo më të ditur nga sa duhet.
Një ballkon i gjerë, disi i lënë pas dore, nga ku duket Dajti dhe disa copëza
të Tiranës së hershme. Një tryezë e madhe druri është vendosur buzë parmakut,
pranë saksive me lule të rreme, por që janë ujitur. Rreth tryezës janë tri
kolltukë të bardhë, me jastëkë të qëndisur pó me lule. Një llampadar me tetë
qirinj varet mbi tryezë. Dikush ka vendosur hijshëm dy filxhanë kafeje, dy gota
teke, një shishe konjak „Skënderbeu” dhe një damixhane me ujë.
Pano Mima është veshur me kostum të zi e me këmishë të bardhë. Mban një
kravatë të kuqe dhe këpucë të shtrenjta që shkëlqejnë.
PANO MIMA (si me vete)
Nuk kam vdekur, jo, siç do të
kishin dashur disa, madje nuk jam veshur për ndonjë varrim a mbledhje. Tani nuk
më njihni, por do më njihni. Madje nuk do më harroni kollaj. Është hera e parë
pas kaq vitesh, kur ju jeni të gjithë bashkë në një cep dhe unë i vetëm, por në
qendër. Në qendër të vëmendjes, atje
ku s’më keni lënë kurrë të rri, ndonëse e kam pasur hak po aq sa ju. Sa secili
më vete e sa të gjithë bashkë...
(Ndez një cigare)
Pse jam unë kaq i bindur që do më
njihni e s’do më harroni?! Po të ma kishit lexuar dosjen, tanimë do të më
njihnit mirë, me dhëmbë e dhëmballë, si thotë populli. Mirpo shteti nuk jua dha
të drejtën të më njihni, sikurse ma mohoi mua të drejtën për të pasur një dosje
të ndershme. Shteti ndoshta as tani nuk e pranon, por dosja e njeriut, e
shtetasit, është po aq e rëndësishme sa edhe jeta e tij. Në mos po sa vdekja...
Por nuk prish punë. Pasi të më dëgjojnë disa minuta, do të binden të gjithë,
gjer edhe hasmët më të mbrapshtë, se nuk jam kot këtu, në qendër të vëmendjes...
Troket dera.