Prej këtij timit nuk
e nxjerr lotin as me plumb, sikur ta kem pjellë vetëm me gjak. Mamaja ime thotë
se është më mirë kështu: në këto kohëra, ai që qan, qan kokën dhe fatin e vet.
Më vjen ca keq që ndofta as kur të vdes unë nuk do derdhë pikë loti, por nuk i
dihet.
Ky i imi qan vetëm në
gjumë. Habitet im shoq, se
qan sidomos pasi pi qumësht sa për dy.
Kjo imja di të puthë si e madhe. Mbeta pa gojë kur e pashë për herë të parë. O, Zot, thashë: sikur e ka mësuar njeri. Ose sikur vjen e mësuar nga një botë tjetër. Gati më vjen t’u besoj rrëfenjave me rimishërime. Ose rishpirtërime, se na mbyti mishi, na mbyti. As një gram të vetëm nuk më rrëzoi ai çaji që më dhe. Pagova edhe qimet e kokës për të.
Ky imi, vetëm
ta shihni si merr frymë. Erdhi një doktor i moshuar nga jashtë vetëm për ta
parë si merr frymë. E pamundur, tha doktori: ky njeri merr frymë sikur të jetë
i pari banor i tokës që merr frymë. Ky timi është pak ezmer – dhe ai doktori që
e hulumtoi, beson se ndodhemi para një rasti të jashtëzakonshëm. Domethënë: ky
timi ia thith ajrit pisllëqet dhe i nxjerr jashtë si hapësira të pastruara, që
zgjasin jetën. Kjo timja nxjerr frymë si s’ka bërë vaki. Vetëm ta shihni. Duket
sikur nxjerr bekime, vdeksha unë për të. Krejt ashtu, sikur merr frymëmarrjen e
njërit dhe jep frymënxjerrjen e sat bije di të puthë kjo e imja.
Ky timi e ka
mendjen tjetërkund, duket qartë. Vetëm ta shohësh si e mbledh pluhurin, ose
rërën, si e zgjedh, betohesh se janë kokrriza ari, pastaj shtie ujë, e përzjen,
mbetën si guakë ca poçarë pleq kur e morën vesh. Mirpo ky timi s’ka ndërmend të
bëjë poçe, apo pjata e më-the-të-thashë. Jo, jo, larg qoftë. Tashmë vizaton
pallate mbretërish, që ngjajnë me ato të Indisë e të Spanjës, ama duket sheshit
që s’kanë lidhje. Secili ka stilin e vet, të pangatërrueshëm, që vdeksha unë
për të. E teksa përsos skicat, por me hollësi që të verbojnë, ka nisur të
gatuajë tullat. Në fakt, nuk janë tulla, se përdor mjeshtërisht edhe daltën. Në
fakt, jo një daltë. I ka sjellë i ati nga jashtë një brez të tërë me dalta, por
dalta ustallarësh të lindur. Me to punon. Krijon, madje. I bie të bëhet ortak me këtë timin, se ky i ka
pallatet stivë në bibliotekë. Po, po, vetëm ta shihni. Këta janë libra të
vërtetë, thotë si ndonjë udhëheqës, jo ata prej letre. Ç’përgjigje t’i kthesh,
aman?! Rrimë e presim ditën kur do të na mësojë si lexohen librat e tij. Se ku
ta dish?! Ky ka qenë mallkimi ynë i kahershëm, e thoshte im atë, ndjesë pastë.
Ne i shpiknim dhe i zbulonim gjërat, të huajt na i vidhnin, ose na mashtronin,
duke na i blerë për dy kacidhe, pastaj i shfrytëzonin, i paraqitnin dhe na i
shisnin si të tyret. Poshtërsi pa fund.
Ky timi duket
se di të dëbojë mallkime e të prishë magji. E pranoi gjithë pallati, me në krye
plakat që i dinë mirë këto punë. Vetëm ta shihni: të ngul një palë sy si prej
ëngjëlli, të prek me dorë në kokë, në gji, ose varet ku të ka hedhur rrënjë
mallkimi, posi, posi, edhe syri i keq, dhe ftillohesh sa hap e mbyll sytë. Brez
i jashtëzakonshëm.
Ky timi siduket
është zgjedhur për gjëra të rëndomta në pamje të parë. Fjalë e gjallë është. Të
ik truri, vetëm ta dëgjosh çfarë gjuhë të kulluar e të pasur ka. Ky, o vjen i
stërvitur nga një botë tjetër, thotë ime motër, o është rimishërimi i ndonjë
shkrimtari të madh. Mjafton të të thotë dy-tri fjali dhe të merren mendtë. Jo,
jo, nuk të vjen për të vjellë, Zot na ruaj. Mendtë të merren nga lumturia, nga
ëndja, si atëhere kur bie sëpari në dashuri. Sa herë ma ndyjnë jetën ata të
zyrës, i lutem të flasë ndonjë gjë, edhe kotsëkoti, dhe lindem nga e para.
Kjo timja është
e bindur, por si njeri i madh, se ka shpikur bojën e shkrimit. Dhe, po ta
vëresh me kujdes, bën një bojë krejt të veçantë. Mësuesi i letërsisë e tha
hapur se kjo timja mund të cilësohet si shpikësja e një boje të paparë deri më
sot. Ky timi prodhon letër. Me dorë. Ky timi shkruan poezi. Mund të përdorë
bojë nga kjo timja dhe letër nga ky timi. Librat ia boton ky timi, se sikur ka
mbaruar shkollën e lartë, edhe doktoraturën, në një botë tjetër, që është vetëm
e botuesve. Ky timi bën ca ballina që çuditin dynjanë. Ajo timja, e madhja,
shkruan skenarë dhe vë në skenë pjesë teatri. Ai timi, i vogli, ka marrë mbi
njëzet çmime ndërkombëtare si aktor kryesor. Je lindur kryesor, i thanë
profesorët. Prindërit dhe vendlindja jote duhet të jenë krenarë për ty. Ky timi
arrin ta ndezë zjarrin vetëm duke goditur një dru me një dru tjetër. Nuk i
fërkon, s’ka nevojë, thjesht i godet. Po nga vjen kjo goditje e këtillë, më e
saktë se lazeri, e pyeti drejtori i Metalurgjikut, që kish ardhur bashkë me dy
pronarë firmash qelqi e xhevahiresh. Mbetën si shurdhmemecët, kur e panë. Kurse
unë mund të betohem se pistoletën e ka shpikur ky timi. E as ka nevojë fare për metal, plumb, barut etj, etj. Pistoletë prej druri,
ama që t’i hedh trutë në erë më keq se ajo tjetra që mbushi planetin me
skelete. Këtu fle paqja e ardhëshme e njerëzimit, thotë. Nuk ia bën syri tërr,
se këta kanë tjetër botëkuptim – dhe të vërtetat që thonë nuk u duken fjalë të
mëdha. Ky timi besoj se ka ditur të lexojë në pesë gjuhë qysh kur e kisha akoma
në bark. Tri të gjalla, dy të vdekura. Ia lexoi emrin dhe gradën shkencore
mamisë akoma pa hapur sytë. Ne s’po e merrnin vesh ç’ishte ajo e qarë ashtu... kur ai, në fakt, po
lexonte. Dolëm edhe në lajme, vetëm ta shihnit. Kjo timja ka zbuluar diçka
vërtet të bukur. Siç kishim ne atë lojën Telefoni
i Prishur, bilés telefoni me kuti shkrepsesh, që i lidhnim me fije peri… E pra: ka rënë në
ujdi me ca shokë e shoqe të moshës së vet, pa na thënë gjë, dhe e ka kthyer
lojën e dikurshme në metaforë. Nuk di unë ta shpjegoj si duhet, por është një
si valle me fjalë e tregime e thashetheme pa të keq, por edhe me fotografi e
komente, dhe secili rri para kompjuterit, dhe janë njëherazi edhe veç, edhe
bashkë, edhe në dhoma më vete, edhe në një sallë pa fund. Po, pra, si ky timi,
që mund të jetë në dy vende njëheresh, vetëm ta shihni. Tani është këtu, me
mish e eshtra; pas dy minutash më merr në telefon mamaja e më grind se pse e
kam lënë të qethet si kërriç. Mua më vjen rëndë të bëj skandal, por atë që
mileti e quan radio dhe ia di për
nder kushedi ç’mashtruesi, e ka shpikur, ose e ka zbuluar ky timi. Po m’u prish
keq terezia, do t’i drejtohem gjykatës së Hagës, se s’mund të durojmë të na
rjepin brez pas brezi. Apo e kam gabim? Jo, vij edhe unë dhe u bëjmë gjëmën të
pafytyrëve, se, mundet edhe i frymëzuar pak nga ai tëndi, ky timi kish marrë
një kafaz pëllumbash, e kish mbushur me tela e xhama e nuk e di ç’kutira e
priza, dhe veç sa shtypi një buton e na doli para sysh Vatikani, po
drejtpërdrejt, në ato çaste Papa po mbante fjalimin e radhës, se qe e dielë. Na
është bërë shtëpia si han, se dynden komshijtë me orë e pa orë, ca të shohin
Mekën, ca Niagarën, ca Jeruzalemin, ca Amerikën. Nuk ngjit dot shkallët nga
këpucët që lihen jashtë derës sonë. E thotë im shoq me të drejtë: po qe se
televizorin e vërtetë nuk e ka shpikur ky toni, pse nuk shesh secili komshi
televizor në shtëpi të vet?! Se kanë robt televizorë edhe në hale tani, më
falni, disave ua venë edhe në varr, po bëhet modë.
Ky timi ka dhunti varrmihësi, ç’i shqyeni ata sy, nuk duhen varrmihësit në këtë botë?! Vetëm ta shikoni si i varros mizat, ose zogjtë e ngordhur. Nuk ia presim dot hovin, se çdo zanát është vëth floriri, s’e ka thënë kot populli. Im gjysh tund kokën, gati i magjepsur. Po këto të shkreta, mërmërit, edhe të vdekura sikur buzëqeshin, kur i gropos kolopuçi i gjyshit. Ky timi di të nxjerrë foshnjat nga barku i nënës. Edhe ato që nguten, edhe ato që vonohen. Veç ta shihni. Seç u këndon nën buzë, seç u pëshpërit, janë bërë blozë nga smira doktorët e mamitë, se pandehin që po u marrim bukën e gojës. Ky timi s’ka më emër, ose ka vetëm emër. Ishte gjak nga gjaku im dhe nuk deshi të arratisej nga ajo botë. Ca hije të veshura në të bardha, ose ca hije të bardha lakuriqe e përndoqën brenda njëfarë rruzulli prej mishi, unë dhe ime shoqe e quanim foleja fluturuese, me të cilën vinte nga bota tjetër, e rrethuan, e ftuan, e ngucën me ca si pinca, si gërshërë, si leqe, si rrjeta, si gishta me thonj të kuq si jaku, iu luta edhe unë, iu përgjërua e ëma nateditë, ata deshën ta tërhiqnin këtej për këmbësh, e provuan edhe për koke, por ai nuk u tut, nuk arratisem unë, sikur na thosh, mjaft matët e hëngrët ju dherat e botës, dhe nuk pranoi. Atëhere hijet nuk e shqetësuan më dhe na sollën dëshmitë e punës e të përkushtimit të tyre: një grusht gjaku i mpiksur, ku ende nuk kishin nisur të mbinin eshtrat, por ku një palë sy dukeshin të hapur, o nga tmerri, o nga një lumturi e huaj për vdekatarët, por edhe për shumicën e të pavdekshëmve; një copë letër, bardhezi, me kokën e tij të stërmadhe e me trupthin prej zogu, gjatë jetës matanë, tek përleshej me tundimin për t’u arratisur këtej e me ëndrrën për të mos i këputur rrënjët e andejme; një si pelenë, a peshqir i përgjakur, gjak nga gjaku im, pa eshtra, syhapur, i la kësaj bote të mbushur plot me shpikës e zbulues të nëpërkëmbur, si çmim, ose si lamtumirë, vetëm një flamur kuq-e-kuq pa zi, se zinë mund ta shtonim ne, pranoi të mbetej vetëm me emër e pa jetë, por nuk u arratis.
* Fjalë e autorit