Ishin pirë plot njëmbëdhjetë kana me verë të kuqe. Njëri nga dy poetet e shquar që merrnin pjesë në tubim, i rregjur me gjakun e hardhisë, i tha poetit tjetër me zë të lartë:
- Kam vënë re, mik i dashur, se këtu, mes malesh, kur të gjithë të tjerëve u vjen të shkruajnë poezi, neve na vjen të vdesim.
- Mua nuk më vjen të vdes, - ia preu tjetri.
- Epo atëhere rro, kolega. Rro kot, si të gjithë.
Po binte mbrëmja në qytetin malor me emër të shenjtë. Mosha mesatare e të ftuarve mezi i kalonte të shtatëdhjetat. Plakat qenë përkulur mbi pjata dhe rrufisnin supë me kërpudha. Qyteti dukej vërtet i ëndërrt. Ishte nga të paktat skuta të Ballkanit, ku çeliku e betoni ende s’kishin hedhur rrënjë.
- Duhet të ketë një shpirt-roje ky qytet, - tha poeti i parë. Një shpirt vigan. Përndryshe, ku e linin të bënte gëk halabakët e kamur të këtyre kohërave?!
- Më mirë qetësohu, - i tha poeti tjetër.
- Jo, ti qetësohu! Qetësohu kot, si të gjithë.
Poeti që s’donte të qetësohej ishte një burrë i gjatë, eshtak, me mjekër gjysmë të thinjur. Pinte cigare pa filtër. Pëshpëritej se pat vendosur t’i jepte fund jetës ngadalë, me pije. I jepte fund jetës qysh para dhjetë vjetësh, kur e shoqja pat dhënë shpirt nga kanceri në gji, dhe ai qe turrur i dëshpëruar udhëve të kryeqytetit, qe ndaluar para të gjithë telefonave të rrugës, u pat telefonuar të gjitha dashnoreve të deriatëhershme dhe ua kish shprehuar qartë mendimin e vet, pavarësisht nëse i qenë përgjigjur ato, apo gra të tjera, se vdekjen e gruas e patën shkaktuar sëbashku, po, po, gjatë çasteve të nxehtë kur ai u thithte gjinjtë në shtrat. Falë thitheve të tyre ia pat thithur jetën nga venat së shoqes. Tani rrinte mbështetur në karrike, në qendër të restorantit me katër yje dhe pinte nga kana e dymbëdhjetë me verë të kuqe.
- A bëjmë më mirë një shëtitje? - i tha poeti tjetër.
- Ma more nga goja. Do të rrosh më shumë, rrofsh! Dua të të shpje lart, tek Pallati i Mbretit, jo për të parë ndonjë mrekulli, se me mrekulli jemi gjer në fyt, po për të thithur një aromë.
- Pylli është plot aroma. Mos na ngatërrohet me të tjerat.
- Ncuk. Është një aromë e pangatërrueshme. Theksoje: e pa-!
Qyteti po zhytej në mbrëmje. Pat rënë një vesë shi dhe nuk mund të kuptoje nëse ish tetor, apo korrik i freskët. Mes vilave të hershme ku patën kaluar pushimet mbretër e artistë të shquar, pat buisur nga një shtëpizë mermeri, me qelqe të vranët e kthina befasuese, nga ku pushuesit barkmëdhenj të këtyre kohërave mëshironin udhët me ca vështrime buajsh.
- Ngrihemi, - tha poeti i parë. Kamarier trimosh, sill edhe katër kana dhe na i ler këtu që të vjetërohen! Dhe hap sytë mos na hedhë njeri helm e na i bën planet lesh...
Dy poetët u përhinë në rrugën kryesore të qytetit. Si zakonisht, kjo ishte rruga që lidhte maternitetin me varrezat. Qytetarët i njihnin nga gazetat. Ishin të famshëm aq sa për të mbetur gjallë. Pak vetë e dinin si e mbanin frymën gjallë. Rropateshin nga mëngjesi në mbrëmje, duke shkruar për shkatërrimin e ngadaltë të vendit. Mbyllje fabrikash, shitje të hatashme trojesh, shpirtrash, vajzash të njoma, vetëm për të fituar bukën e gojës. Ndofta e mbanin frymën me hidhërimin e shpirtrave të zgjedhur që s’bëjnë dot asgjë për të ndalur rrokullimën.
- O, Zot, - tha poeti i shqetësuar. Po bëheshin nja pesëmbëdhjetë vjet pa dalë nga kryeqyteti. Po bindesha se nuk rroj dot pa pluhurin e udhëve, pa zhurmat, pa... Në fakt, nuk di në të kam thënë pse rrija mbyllur në kryeqytet. Ta kam thënë?
- Jo.
- Po kthehesha nga një tubim shkrimtarësh. Isha xurxull, siç e merr me mend. E, pra, kur po i aviteshim kryeqytetit, aty nga ora pesë e mëngjesit, shoh nga dritarja e trenit një kokë gruaje. Fluturonte. Fluturoi nga e djathta në të majtë. Arratisur nga trupi, si me thënë.
- S’të marr vesh.
- Si të gjithë. Kish vrarë veten, koleg i dashur. Qe shtrirë me qafën mbi shina.
- Do të të kenë bërë sytë. Siduket s’të ka ndezur me ndonjë çupërlinë në shtrat dhe je hakmarrë në mendje.
- Mirpo qemë në tren nja dyqind shpirtra që po hakmerreshin... Është e tmerrshme kur gruaja vret veten. Në një vend ku e vrasin veten gratë, s’para ka vend për burra të vërtetë.
- Unë s’ndihem si gënjeshtër, - ia preu tjetri.
- Jo. Ne jemi dy gënjeshtra të shprehura në vargje. Dy nga shumë gënjeshtrat e Ballkanit...
Kishin kaptuar qendrën e qytetit dhe po ngjiteshin monopatit. Qe errur. Muret e gurtë anës udhës qenë veshur me shpallje. Jepeshin dhoma me qira në disa gjuhë. Kërkohej një qen i humbur. Leshtor. Bëhej masazh nga goca të ndjeshme, duararta. Shiteshin shtëpi të moçme, me vlera të pamatshme historiko-artistike. Çmime të pazakonta.
- Sot në të gdhirë më digjte pak mëlçia, - tha poeti i shqetësuar.
- Heu, pandehja se s’ke mëlçi qysh nga Lufta e Dytë Botërore.
- Kam, bile të hekurt. E di ti si e kam mëlçinë unë? Si helmetë e kam. S’e çan as plumbi. Nejse.
- Hap sytë!
- Thanks. E siç të thosha, më digjte pak helmeta. S’kisha në dhomë asgjë për ta platitur. Dola udhëve e thashë të këndoj nja dy psallme në kishë. Më dëgjon?
- Unë po!
- E rashë më gjunjë, që thua ti, u përqëndrova, dhe pastaj se ç’mut më ngau të hap sytë dhe ç’pashë, do të thuash?
- Ndonjë engjëll?
- Jo. Pashë njëpalë vithe grash. Njëpalë vithe të mrekullueshme. Hyjnore. S’ma kish marrë mendja se qënkëshin shpikur në këtë dynja vithe të atilla. E pëllumbesha siduket kish ndërmend të shajnitte edhe vetë Perëndinë, se na paskësh veshur një fund të bardhë, të tejdukshëm, dhe i shkëlqente rrypka e breçkave. Më dëgjon?
- Po.
- Mirpo s’mjaftoi hijeshia e vitheve dhe vezullimi i breçkave, se vithet na mbanin thjesht era kajsi. Era k-a-j-s-i. Të merrte frymën. I mban mend kajsitë?
- Padyshim.
- E, pra: as kajsitë nuk kundërmojnë sot aq ëmbël! Kur të kthehem në shpellë, do ta qëndis një poemë nga ato të miat. Ia kam gjetur edhe titullin. U luta në vithet e një kajsie. Si të duket?
- Hm, shtyhet...
Poeti i shqetësuar u ndal para një shtatoreje prej mermeri. Tre ushtarë të gjymtuar rrinin hipur mbi një top dhe jepnin shpirt pa dorëzuar trojet. Në të majtë: një kalë vigan këqyrte i vrenjtur pafundësitë, drejt të cilave sikur rropatej të çonte shëndoshë e mirë vetë Historinë. Historia nuk dukej.
- Mos më shiko me babëzi, - iu hakërrye poeti i shqetësuar grykës së topit, - se do të ta fut në gojë sa të t’i thyej të gjithë dhëmbët. Të gjithë pa përjashtim!
- E teprove, kolega, - ia preu tjetri tjetri. Eja të ngjitemi më shpejt, se pastaj trashet terri dhe mund ta kemi vështirë të zbresim.
- E çfarë pastaj, kolega? E gdhijmë atje lart. Ku ka më mirë se lart ?! Marrim një sy gjumë mes statujave të Pallatit Mbretëror. Edhe vetë mbreti kështu ka bërë para njëqind e ca vjetësh. Pat qenë djalosh i varfër, ti e di. Endej këtyre trevave të mallkuara për të gjetur një popull, të cilit t’i printe. Këtej po, si zakonisht, popujt mezi e prisnin, se ishin të përçarë si brirët në thes. E kështu me radhë...
- E mbushe ca si shumë me poezi muhabetin.
- Jo, desha të thoja se s’është çudi që të na e presë udhën ndonjë popull i pambret, ose thjesht dy popuj, dhe, qysh nesër, të këmbejmë mesazhe miqësie përmes kasnecëve. Si thua?
Tek ngjisnin shkallët e panumurta drejt Pallatit Mbretëror, poeti i shqetësuar përmendi gati me të qarë kohët e arta të këtij qyteti. Të gjitha shtëpitë ishin prej guri e druri. Pemët sikur nisnin të mbinin në të gdhirë e vjeshtoheshin pas mesnate. Pastaj qe dyndur murtaja. Asokohe, nëpër mejhanet e qytetit gjeje birrë të freskët, pastërma, mjaltë, e sidomos një ëmbëltore shqiptarësh, ku bëhej boza më e mirë në univers. Ke pirë ndonjëherë bozë, kolega? Tjetri kish pirë. Duke marrë frymë me zor, poeti i shqetësuar, tha:
- Gjaku ynë filloi të prishet qysh kur nuk gjeje më bozë. Mbaje vath në vesh. Bozë të mirëfilltë, të bërë më gjithë shpirt.
Shkallinat qenë sosur. Më në fund. Gjendeshin mbi një pllajëzë të rrethuar nga pishat. Trungjet i kishin rrënjët në qiej. Një hënë e portokalltë tretej butë mbi kullat e Pallatit Mbretëror, qëndiste rreth zanave të mermerta nga një hije kajsish dhe floriste gjethet e pemëve.
- Ja, këtë aromë doja të thithje, - belbëzoi poeti i shqetësuar. Është një aromë gati e perëndishme. Ndofta është ndonjë drogë e panjohur. Ma ka rrëfyer im gjysh, ndjesë pastë. Isha kaq, sa një mut, dhe më solli këtu e më tha: thithe me gjithë shpirt këtë ajër, bir. Thithe sa të mos kesh më vend për shpirt në trup. E pastaj asgjë s’do të humbësh në jetë, s’do të të vdesë as nëna, as baba, as gruaja e dashur. Nuk do të shohësh me sy të shkatërruar rrënimin e vendit ku je pjellë, s’do shijosh helmin e mërgimit, as poshtërimet e ndryshme të barkderrave, as budallallëkun e bashkëkohësve...
- Yt gjysh si me qenë Mojsiu...
- S’do të duash t’ia dish për asgjë, bir i gjyshit! Do të mund të jetosh si shqiponjë mali, pa të shkuar mendja për pluhurin dhe marrëzinë e kryeqytetit, për pagesën e qirave, telefonave, bojës së stilografit...
- Nuk e paske thithur mirë, - nënqeshi poeti i qetësuar tek ndizte një cigare.
Pamja ishte vërtet e paharrueshme gjer edhe për një mesoburrë si ai. Nuk kuptohej se cili e mbante atë fjalim me pëshpëritje atje mbi pllajëzë: ai vetë, poeti i shqetësuar, apo shpirti i ndonjë katragjyshi. Aroma mrekullibërëse, - që nuk pat bërë pothuajse asnjë mrekulli në këto treva, - i dukej e njohur, mirpo nuk e gjente dot bimën nga mund të dilte.
- Zbresim? - tha.
- Zbresim, - tha poeti i shqetësuar. Desha vetëm të thithje pak aromë. Besoj se je i kënaqur.
- Tejmase.
- Ke shkrepse?
- Kam çakmak.
- Duhet ta ndezësh, që të mos gremisemi nëpër shkallë.
Shkallinat e gurta nuk shquheshin.
- Zoti e merr vesh si paskemi ngjitur kaq shkallë, - shtoi poeti i shqetësuar.
- Kishte dritë, - tha tjetri. Kur ka dritë, ngjitesh më shpejt.
- Në vend që të ndodhte e kundërta.
S’kishte më pikë drite, si me kast. Flaka e çakmakut u ter mbas nja dyqind shkallinash të gurta që krijonin një farë tuneli pa fund. Sikur kemi hyrë të mbarojmë numurat, qeshi poeti i shqetësuar. M’u kujtua i ndjeri Diogjen, shtoi. E ke parasysh? Endej nëpër Evropë me kandil në dorë dhe, kur e pyesnin “Ç’kërkon, Diogjen?”, gjegjej: “Njeriun!”. Pastaj një xhind ia solli këmbët në këto troje. Kur e pyesnin “Ç’kërkon?”, filloi të përgjigjej: “Kandilin!”...
Qeshën. Qenë kapur për dore si dy fëmijë të shkollës fillore. Nuk u vinte ndoht, se ishin vëllamë qysh në fëmininë e hershme.
Pas një gjysmë ore endjesh nëpër terrin e numurave, poeti i shqetësuar u ndal, ia lëshoi dorën vëllamit dhe numuroi fijet e shkrepseve. Pinte cigare pa filtër, të cilat i ndizte me shkrepse. Nuk i honepste çakmakët.
- Në fakt, kisha vendosur të vdisja sonte, - tha. Doja të hidhesha nga pllaja drejt e në humnerë.
- E të më rrasnin mua brenda si vrasës.
- Nuk tradhëton poeti askënd, ta dish. E kam gati në dhomë, nën jastëk, letrën sqaruese.
- O, Zot, - shfreu tjetri. Me gjithë mend ke shkalluar.
- Po si të mos të shkojë mendja të vrasësh veten, ë? Edhe gratë po e vrasin, jo më ne...
- Mblidhi trutë tani.
- Po sepse i kam të mbledhur s’kam pse jetoj. Përse të jetoj? Po më the ti përse të jetoj, betohem se do të jetoj.
- Ke një djalë si drita.
- Bir i babit, na e ndriço pak udhën!
- Atëhere: ke aq shishe pa pirë.
- Ah, kjo po! Toke këtu!
Poetit të qetësuar po i dukej se gabimisht kishin nisur të ngjiteshin së prapthi. Qe kapitur nga pamundësia për t’u përshtatur me ajrin e kulluar të maleve, me hijen e këndshme të qytettheve që rrojnë si jashtë rrëmetit të historisë, dhe nuk para kish fuqi të besonte në vegime. Atë çast veshët ia krisi një grahmë e shkurtër, njëfarë krisje muri, dhe u mbush me morrnica.
- Mos e prish gjakun, se kam thyer vetëm njërën, apo dy nga tri këmbët, - e qetësoi zëri i tjetrit. E kape metaforën?
- Ku je, ç’metaforë, o i gjorë? - briti njëri nga dy poetët. Ku je?
- Gjeje, - i qeshi tjetri nga thellësia e paskaj e numurave. Më kishte zënë malli të rrija ca i ngeshëm e kockathyer mes kësaj arome. Gjersa të më gjejë ndonjë si puna jote.
- Kam vënë re, mik i dashur, se këtu, mes malesh, kur të gjithë të tjerëve u vjen të shkruajnë poezi, neve na vjen të vdesim.
- Mua nuk më vjen të vdes, - ia preu tjetri.
- Epo atëhere rro, kolega. Rro kot, si të gjithë.
Po binte mbrëmja në qytetin malor me emër të shenjtë. Mosha mesatare e të ftuarve mezi i kalonte të shtatëdhjetat. Plakat qenë përkulur mbi pjata dhe rrufisnin supë me kërpudha. Qyteti dukej vërtet i ëndërrt. Ishte nga të paktat skuta të Ballkanit, ku çeliku e betoni ende s’kishin hedhur rrënjë.
- Duhet të ketë një shpirt-roje ky qytet, - tha poeti i parë. Një shpirt vigan. Përndryshe, ku e linin të bënte gëk halabakët e kamur të këtyre kohërave?!
- Më mirë qetësohu, - i tha poeti tjetër.
- Jo, ti qetësohu! Qetësohu kot, si të gjithë.
Poeti që s’donte të qetësohej ishte një burrë i gjatë, eshtak, me mjekër gjysmë të thinjur. Pinte cigare pa filtër. Pëshpëritej se pat vendosur t’i jepte fund jetës ngadalë, me pije. I jepte fund jetës qysh para dhjetë vjetësh, kur e shoqja pat dhënë shpirt nga kanceri në gji, dhe ai qe turrur i dëshpëruar udhëve të kryeqytetit, qe ndaluar para të gjithë telefonave të rrugës, u pat telefonuar të gjitha dashnoreve të deriatëhershme dhe ua kish shprehuar qartë mendimin e vet, pavarësisht nëse i qenë përgjigjur ato, apo gra të tjera, se vdekjen e gruas e patën shkaktuar sëbashku, po, po, gjatë çasteve të nxehtë kur ai u thithte gjinjtë në shtrat. Falë thitheve të tyre ia pat thithur jetën nga venat së shoqes. Tani rrinte mbështetur në karrike, në qendër të restorantit me katër yje dhe pinte nga kana e dymbëdhjetë me verë të kuqe.
- A bëjmë më mirë një shëtitje? - i tha poeti tjetër.
- Ma more nga goja. Do të rrosh më shumë, rrofsh! Dua të të shpje lart, tek Pallati i Mbretit, jo për të parë ndonjë mrekulli, se me mrekulli jemi gjer në fyt, po për të thithur një aromë.
- Pylli është plot aroma. Mos na ngatërrohet me të tjerat.
- Ncuk. Është një aromë e pangatërrueshme. Theksoje: e pa-!
Qyteti po zhytej në mbrëmje. Pat rënë një vesë shi dhe nuk mund të kuptoje nëse ish tetor, apo korrik i freskët. Mes vilave të hershme ku patën kaluar pushimet mbretër e artistë të shquar, pat buisur nga një shtëpizë mermeri, me qelqe të vranët e kthina befasuese, nga ku pushuesit barkmëdhenj të këtyre kohërave mëshironin udhët me ca vështrime buajsh.
- Ngrihemi, - tha poeti i parë. Kamarier trimosh, sill edhe katër kana dhe na i ler këtu që të vjetërohen! Dhe hap sytë mos na hedhë njeri helm e na i bën planet lesh...
Dy poetët u përhinë në rrugën kryesore të qytetit. Si zakonisht, kjo ishte rruga që lidhte maternitetin me varrezat. Qytetarët i njihnin nga gazetat. Ishin të famshëm aq sa për të mbetur gjallë. Pak vetë e dinin si e mbanin frymën gjallë. Rropateshin nga mëngjesi në mbrëmje, duke shkruar për shkatërrimin e ngadaltë të vendit. Mbyllje fabrikash, shitje të hatashme trojesh, shpirtrash, vajzash të njoma, vetëm për të fituar bukën e gojës. Ndofta e mbanin frymën me hidhërimin e shpirtrave të zgjedhur që s’bëjnë dot asgjë për të ndalur rrokullimën.
- O, Zot, - tha poeti i shqetësuar. Po bëheshin nja pesëmbëdhjetë vjet pa dalë nga kryeqyteti. Po bindesha se nuk rroj dot pa pluhurin e udhëve, pa zhurmat, pa... Në fakt, nuk di në të kam thënë pse rrija mbyllur në kryeqytet. Ta kam thënë?
- Jo.
- Po kthehesha nga një tubim shkrimtarësh. Isha xurxull, siç e merr me mend. E, pra, kur po i aviteshim kryeqytetit, aty nga ora pesë e mëngjesit, shoh nga dritarja e trenit një kokë gruaje. Fluturonte. Fluturoi nga e djathta në të majtë. Arratisur nga trupi, si me thënë.
- S’të marr vesh.
- Si të gjithë. Kish vrarë veten, koleg i dashur. Qe shtrirë me qafën mbi shina.
- Do të të kenë bërë sytë. Siduket s’të ka ndezur me ndonjë çupërlinë në shtrat dhe je hakmarrë në mendje.
- Mirpo qemë në tren nja dyqind shpirtra që po hakmerreshin... Është e tmerrshme kur gruaja vret veten. Në një vend ku e vrasin veten gratë, s’para ka vend për burra të vërtetë.
- Unë s’ndihem si gënjeshtër, - ia preu tjetri.
- Jo. Ne jemi dy gënjeshtra të shprehura në vargje. Dy nga shumë gënjeshtrat e Ballkanit...
Kishin kaptuar qendrën e qytetit dhe po ngjiteshin monopatit. Qe errur. Muret e gurtë anës udhës qenë veshur me shpallje. Jepeshin dhoma me qira në disa gjuhë. Kërkohej një qen i humbur. Leshtor. Bëhej masazh nga goca të ndjeshme, duararta. Shiteshin shtëpi të moçme, me vlera të pamatshme historiko-artistike. Çmime të pazakonta.
- Sot në të gdhirë më digjte pak mëlçia, - tha poeti i shqetësuar.
- Heu, pandehja se s’ke mëlçi qysh nga Lufta e Dytë Botërore.
- Kam, bile të hekurt. E di ti si e kam mëlçinë unë? Si helmetë e kam. S’e çan as plumbi. Nejse.
- Hap sytë!
- Thanks. E siç të thosha, më digjte pak helmeta. S’kisha në dhomë asgjë për ta platitur. Dola udhëve e thashë të këndoj nja dy psallme në kishë. Më dëgjon?
- Unë po!
- E rashë më gjunjë, që thua ti, u përqëndrova, dhe pastaj se ç’mut më ngau të hap sytë dhe ç’pashë, do të thuash?
- Ndonjë engjëll?
- Jo. Pashë njëpalë vithe grash. Njëpalë vithe të mrekullueshme. Hyjnore. S’ma kish marrë mendja se qënkëshin shpikur në këtë dynja vithe të atilla. E pëllumbesha siduket kish ndërmend të shajnitte edhe vetë Perëndinë, se na paskësh veshur një fund të bardhë, të tejdukshëm, dhe i shkëlqente rrypka e breçkave. Më dëgjon?
- Po.
- Mirpo s’mjaftoi hijeshia e vitheve dhe vezullimi i breçkave, se vithet na mbanin thjesht era kajsi. Era k-a-j-s-i. Të merrte frymën. I mban mend kajsitë?
- Padyshim.
- E, pra: as kajsitë nuk kundërmojnë sot aq ëmbël! Kur të kthehem në shpellë, do ta qëndis një poemë nga ato të miat. Ia kam gjetur edhe titullin. U luta në vithet e një kajsie. Si të duket?
- Hm, shtyhet...
Poeti i shqetësuar u ndal para një shtatoreje prej mermeri. Tre ushtarë të gjymtuar rrinin hipur mbi një top dhe jepnin shpirt pa dorëzuar trojet. Në të majtë: një kalë vigan këqyrte i vrenjtur pafundësitë, drejt të cilave sikur rropatej të çonte shëndoshë e mirë vetë Historinë. Historia nuk dukej.
- Mos më shiko me babëzi, - iu hakërrye poeti i shqetësuar grykës së topit, - se do të ta fut në gojë sa të t’i thyej të gjithë dhëmbët. Të gjithë pa përjashtim!
- E teprove, kolega, - ia preu tjetri tjetri. Eja të ngjitemi më shpejt, se pastaj trashet terri dhe mund ta kemi vështirë të zbresim.
- E çfarë pastaj, kolega? E gdhijmë atje lart. Ku ka më mirë se lart ?! Marrim një sy gjumë mes statujave të Pallatit Mbretëror. Edhe vetë mbreti kështu ka bërë para njëqind e ca vjetësh. Pat qenë djalosh i varfër, ti e di. Endej këtyre trevave të mallkuara për të gjetur një popull, të cilit t’i printe. Këtej po, si zakonisht, popujt mezi e prisnin, se ishin të përçarë si brirët në thes. E kështu me radhë...
- E mbushe ca si shumë me poezi muhabetin.
- Jo, desha të thoja se s’është çudi që të na e presë udhën ndonjë popull i pambret, ose thjesht dy popuj, dhe, qysh nesër, të këmbejmë mesazhe miqësie përmes kasnecëve. Si thua?
Tek ngjisnin shkallët e panumurta drejt Pallatit Mbretëror, poeti i shqetësuar përmendi gati me të qarë kohët e arta të këtij qyteti. Të gjitha shtëpitë ishin prej guri e druri. Pemët sikur nisnin të mbinin në të gdhirë e vjeshtoheshin pas mesnate. Pastaj qe dyndur murtaja. Asokohe, nëpër mejhanet e qytetit gjeje birrë të freskët, pastërma, mjaltë, e sidomos një ëmbëltore shqiptarësh, ku bëhej boza më e mirë në univers. Ke pirë ndonjëherë bozë, kolega? Tjetri kish pirë. Duke marrë frymë me zor, poeti i shqetësuar, tha:
- Gjaku ynë filloi të prishet qysh kur nuk gjeje më bozë. Mbaje vath në vesh. Bozë të mirëfilltë, të bërë më gjithë shpirt.
Shkallinat qenë sosur. Më në fund. Gjendeshin mbi një pllajëzë të rrethuar nga pishat. Trungjet i kishin rrënjët në qiej. Një hënë e portokalltë tretej butë mbi kullat e Pallatit Mbretëror, qëndiste rreth zanave të mermerta nga një hije kajsish dhe floriste gjethet e pemëve.
- Ja, këtë aromë doja të thithje, - belbëzoi poeti i shqetësuar. Është një aromë gati e perëndishme. Ndofta është ndonjë drogë e panjohur. Ma ka rrëfyer im gjysh, ndjesë pastë. Isha kaq, sa një mut, dhe më solli këtu e më tha: thithe me gjithë shpirt këtë ajër, bir. Thithe sa të mos kesh më vend për shpirt në trup. E pastaj asgjë s’do të humbësh në jetë, s’do të të vdesë as nëna, as baba, as gruaja e dashur. Nuk do të shohësh me sy të shkatërruar rrënimin e vendit ku je pjellë, s’do shijosh helmin e mërgimit, as poshtërimet e ndryshme të barkderrave, as budallallëkun e bashkëkohësve...
- Yt gjysh si me qenë Mojsiu...
- S’do të duash t’ia dish për asgjë, bir i gjyshit! Do të mund të jetosh si shqiponjë mali, pa të shkuar mendja për pluhurin dhe marrëzinë e kryeqytetit, për pagesën e qirave, telefonave, bojës së stilografit...
- Nuk e paske thithur mirë, - nënqeshi poeti i qetësuar tek ndizte një cigare.
Pamja ishte vërtet e paharrueshme gjer edhe për një mesoburrë si ai. Nuk kuptohej se cili e mbante atë fjalim me pëshpëritje atje mbi pllajëzë: ai vetë, poeti i shqetësuar, apo shpirti i ndonjë katragjyshi. Aroma mrekullibërëse, - që nuk pat bërë pothuajse asnjë mrekulli në këto treva, - i dukej e njohur, mirpo nuk e gjente dot bimën nga mund të dilte.
- Zbresim? - tha.
- Zbresim, - tha poeti i shqetësuar. Desha vetëm të thithje pak aromë. Besoj se je i kënaqur.
- Tejmase.
- Ke shkrepse?
- Kam çakmak.
- Duhet ta ndezësh, që të mos gremisemi nëpër shkallë.
Shkallinat e gurta nuk shquheshin.
- Zoti e merr vesh si paskemi ngjitur kaq shkallë, - shtoi poeti i shqetësuar.
- Kishte dritë, - tha tjetri. Kur ka dritë, ngjitesh më shpejt.
- Në vend që të ndodhte e kundërta.
S’kishte më pikë drite, si me kast. Flaka e çakmakut u ter mbas nja dyqind shkallinash të gurta që krijonin një farë tuneli pa fund. Sikur kemi hyrë të mbarojmë numurat, qeshi poeti i shqetësuar. M’u kujtua i ndjeri Diogjen, shtoi. E ke parasysh? Endej nëpër Evropë me kandil në dorë dhe, kur e pyesnin “Ç’kërkon, Diogjen?”, gjegjej: “Njeriun!”. Pastaj një xhind ia solli këmbët në këto troje. Kur e pyesnin “Ç’kërkon?”, filloi të përgjigjej: “Kandilin!”...
Qeshën. Qenë kapur për dore si dy fëmijë të shkollës fillore. Nuk u vinte ndoht, se ishin vëllamë qysh në fëmininë e hershme.
Pas një gjysmë ore endjesh nëpër terrin e numurave, poeti i shqetësuar u ndal, ia lëshoi dorën vëllamit dhe numuroi fijet e shkrepseve. Pinte cigare pa filtër, të cilat i ndizte me shkrepse. Nuk i honepste çakmakët.
- Në fakt, kisha vendosur të vdisja sonte, - tha. Doja të hidhesha nga pllaja drejt e në humnerë.
- E të më rrasnin mua brenda si vrasës.
- Nuk tradhëton poeti askënd, ta dish. E kam gati në dhomë, nën jastëk, letrën sqaruese.
- O, Zot, - shfreu tjetri. Me gjithë mend ke shkalluar.
- Po si të mos të shkojë mendja të vrasësh veten, ë? Edhe gratë po e vrasin, jo më ne...
- Mblidhi trutë tani.
- Po sepse i kam të mbledhur s’kam pse jetoj. Përse të jetoj? Po më the ti përse të jetoj, betohem se do të jetoj.
- Ke një djalë si drita.
- Bir i babit, na e ndriço pak udhën!
- Atëhere: ke aq shishe pa pirë.
- Ah, kjo po! Toke këtu!
Poetit të qetësuar po i dukej se gabimisht kishin nisur të ngjiteshin së prapthi. Qe kapitur nga pamundësia për t’u përshtatur me ajrin e kulluar të maleve, me hijen e këndshme të qytettheve që rrojnë si jashtë rrëmetit të historisë, dhe nuk para kish fuqi të besonte në vegime. Atë çast veshët ia krisi një grahmë e shkurtër, njëfarë krisje muri, dhe u mbush me morrnica.
- Mos e prish gjakun, se kam thyer vetëm njërën, apo dy nga tri këmbët, - e qetësoi zëri i tjetrit. E kape metaforën?
- Ku je, ç’metaforë, o i gjorë? - briti njëri nga dy poetët. Ku je?
- Gjeje, - i qeshi tjetri nga thellësia e paskaj e numurave. Më kishte zënë malli të rrija ca i ngeshëm e kockathyer mes kësaj arome. Gjersa të më gjejë ndonjë si puna jote.
Sinaia-Bukuresht, gusht 2004