Nder / nga romani "Sy" [2003]


Nuk më ftoi si zakonisht Ulu, se e kish pikasur që unë isha lindur e vazhdoja të mbetesha i pa vend, pezull.

Zyra ishte e tëra ar, mermer, qelq kundër plumbit dhe dru arre i shtrenjtë. Në skajin ku gjysma e vështrimit tim arrinte, ngrihej Vegla e Mamasë, e pastruar, e lyer me llak, pa jetë. Pjesa e padukshme për mua e zyrës qe e stërngopur me trofé të vetat fotografike: syshkruara Flutura në mbi njëqind pamje, tokje duarsh të tij me qeveritarë nga e gjithë bota, me tregtarë e themelues korporatash, buzëqeshje nga maja e Tour Eiffel-it, nga Binjaket, buzë liqenesh e detrash me famë, mbështetur pas shtatoresh të lashta greke, romake...

Të gjithë e dinin se ish-Koçon e Vanthies, ish-Koço Puthjen, tani: Koço Stërputhjen kaherë e pat ndjekur gropave leku e dyfeku. Dyfekut i kish bërë bisht me burrëri e dinakëri të rrallë, kurse leku e kish kapur keqas për zverk të fatit e s’kish ndërmend ta lëshonte, ndofta gjersa mania për t’u hekurosur mbi letra t’i kalonte...

- Do një puro Havane?

- Falemnderit.

Ndezëm nga një puro Havane.

- Do edhe një ponç a fërnet “Puthja”?

Mohova me mirësjellje.

- Të kujtohet, mor Ilir, - vijoi Koço Stërputhja, - kur ishim të veckël? Të kujtohet kur vinim fshehurazi natën te kazanët e maternitetit që të shikonim si janë kopilët?

- Patjetër, - qesha.

- Po kur zhgërryheshim te plepat e Maternitetit që të shikonim piçkë?

- Patjetër.

- Po kur ika në kurbet, të kujtohet ç’të thashë?

- Ncuk.

Koço Stërputhja bëri një shenjë me gishta dhe shërbëtorja solli në tryezë një pjatë me rrathë ari.

Në pjatë ishte vetëm një gjysmë patateje e zjerë dhe pak kripë.

- Të thashë se ti, mor Ilir, nuk je lindur kot e jo më kot nuk ia mbath dot nga këto troje. Të thashë se ke një mision të rëndësishëm për të kryer, - shtoi Koço Stërputhja. Prandaj rri këtu e stërvitu, të thashë, e kur të vij unë llafosim. Apo s’të thashë kështu?

- E drejtë, - iu gjegja. Por meqë kur u ktheve nuk më the asgjë, pandeha se kishte folur ponçi...

- Jo, more Ilir, jo, - qeshi Koço Stërputhja me ngrohtësi partizanësh të vjetër. E shikon këtë gjysmë patateje?

- Po.

- Është gjysma jote.

- Si imja?!

- Domethënë: gjysmën e kësaj patateje e kam ngrënë unë.

- Të bëftë mirë.

- Haje edhe ti tashti gjysmën tënde.

- Gjysmën që shoh, apo atë që s’duket? - qesha.

E hëngra gjysmën e patates i habitur. S’dija ku donte të dilte.

Mirpo ai e dinte mjaft mirë.

- Sikur kjo patate të kish qenë e helmuar, - tha, - unë do të kisha vdekur. Ha shqip? Po të mos kisha qenë unë, që të vdisja për të të paralajmëruar, ti do ta haje këtë patate të helmuar e do të vdisje...

- S’marr vesh.

- S’merr, se s’ke bërë kurbet, - ma ktheu ai. Unë po të ftoj të punosh për mua. Po të ftoj vllazërisht të bësh pjesë në rrethin e njerëzve të mi më të besuar. Të kam shok të vjetër e s’të dërgoj dot të bësh punë krahu a të merresh me çinglamingla nëpër dogana e depo mallrash. As me hua s’dua të të mbaj, që mos të të humb si mik...

Heshti sa hap e mbyll sytë.

Më ftonte të bëhesha roja i ushqimeve të tij. Të shijoja gjellët, pijet, ëmbëlsirat, ilaçet e mbase edhe duhanin, pak para se të hante, pinte e tymoste. Rroga ishte pa të sharë. Edhe rreziku po ashtu. Se kish hasmër të panumurt zoti Stërputhja, në të pesë kontinentet. Shumica e tyre, në fakt, qenë tubuar në qytetin tonë. S’dihej ku fshiheshin, nga të dilnin, me çfarë synonin të të hiqnin qafe. Ai frikë nuk kishte, por nuk qe keq të hapte sytë. Dhe kish menduar t’i bënte sytë katër në këtë fushë përmes meje.

- Po pse më zgjodhe mua? - u kurreshta. Ka të tjerë sa të duash që jetojnë kot. Ose që s’kanë pse jetojnë.

- Ka, - tha punëdhënësi. Po asnjëri s’matet dot me hidhërimin që ke ti. Një hidhërim i epërm, si të them, i vetëdijshëm. E ke dëgjuar atë muhabetin e mbretit të lashtë Mitridat? Atë që stërvitej përditë me nga njëçikë helm, që, po t’ia hidhte njeri helmin, të mos donte t’ia dinte...

Tek thoja "po" me një harlisje të qeshure të dëshpëruar në stomak, më vinin ndërmend vargjet që thuhej se i kish recituar gjatë dasmës së kaluar.

- Smira juaj më ep nder, - kish thënë, - më ep emrin shqipëtar!

Këmbëngulte se ishte i pari në Evropë që pat zbuluar ç’ishte urrejtja dhe smira. Urrejtja nuk na qënkësh veçse dashuria e atyre që s’rriten dot. Kurse smira - dashuria e atyre që s’duan të rriten për inat të të tjerëve.

A mund t’i thoshte ndokush Jo?! (...)