Jemi shkulur nga një tokë; toka
është shkulur nga ne.
Në vend tonë dhe në vend të tokës
mbetën plagë, dhe plagët rrjedhin gjak, dhe gjakun nuk e pa askush, e qanë pak, e qeshën shumë
Kemi duruar.
është shkulur nga ne.
Në vend tonë dhe në vend të tokës
mbetën plagë, dhe plagët rrjedhin gjak, dhe gjakun nuk e pa askush, e qanë pak, e qeshën shumë
Kemi duruar.
Me plagë e pa tokë jemi endur udhëve të botës për të gjetur
një vendth sa më pak të huaj, a sa më shumë të ngjashëm me plagët që patëm lënë në tokën nga ku u shkulëm. Jemi endur pa bukë, pa ujë, pa shpresa, po kujt i shkon mendja për shpresa, ujë e bukë kur plaga ua kalon të gjithave?! Jemi endur me ankthe, makthe e lotë. Jemi endur pa tokë e me mall. Kemi duruar kur ç’kishim e ç’nuk kishim, kur ç’ishim e ç’nuk ishim u bënë pluhur.
Jemi endur në pluhur sa na vinte ta merrnim pluhurin për dritë, bukë e shpresë. Kemi duruar kur pluhuri bëhej pluhur e kur, nga aq pluhur, më nuk dinim ç’po ndodhte.
Ç’po ndodhte, o Zot?!
Ç’po ndodhte, o Zot?!
Jemi endur e jemi ulur të çlodhemi. Nuk ka rëndësi ku. Nuk ka rëndësi sa. Jemi ngritur pastaj të ecim, pa ditur për ku, pa ditur për sa.
Kemi duruar çdo endje, çdo ecje, çdo lodhje, çdo makth.
Shumë prej nesh vdiqën pa arritur të arrijnë, shumë prej nesh vdiqën pa arritur të kthehen, shumë prej nesh vdiqën pa arritur të ndalen. Kemi duruar kur të tjerët vdiqën pa arritur të shohin nënat dhe të afërmit, kur të tjerë vdiqën pa arritur të puthin edhe një herë të dashurat, pa arritur të njohin fëmijët, pa arritur të marrin vesh vdekjet dhe lindjet e të afërmve, pa arritur të marrin vesh se pse qemë shkulur nga toka, pse qe shkulur toka nga ne. Kemi duruar kur të tjerë vranë veten, kur të tjerë mallkuan apo përqeshën vetëvrasjet; kemi duruar pa parë nënat, fëmijët, qiejt e fëminive tona, pa u vetëvrarë e pa vdekur.
Vdekja mori para nesh trajta nga më të hatashmet, nga më të mrekullueshmet, dhe jo rrallë jeta e shkërbeu.
Vdekja mori para nesh trajta nga më të hatashmet, nga më të mrekullueshmet, dhe jo rrallë jeta e shkërbeu.
Duruam luftra dhe varrime, fjalime mbi varrime e varrime mbi fjalime, e fjalime mbi fjalime, e harrime mbi të gjitha. Duruam gjak e tymra, sharje e shputa të të gjitha ngjyrave, të të gjitha madhësive, gjuhë e gojë e të pështyra e dhëmbë të kërcëlluar e të thërrmuar e të artë, duruam edhe pluhurosjen e tyre, përkujtimet e panumurta, dhe zvjerdhjen e përkujtimeve. Duruam fikjen e ëndrrave dhe pikëllimin e himerave që treten, duruam vetmitë pa këngë dhe këngët e padurueshme pa vetmi.
Duruam të gjitha trajtat mahnitëse dhe të hatashme të vdekjes dhe jetës, aq sa të dyja u lodhën prej nesh, ne jo!
Duruam të gjitha trajtat mahnitëse dhe të hatashme të vdekjes dhe jetës, aq sa të dyja u lodhën prej nesh, ne jo!
Jemi endur udhëve të botës, shtëpive të botës, grave të botës, në heshtje; me këtë rast pamë edhe botë me sy!
Kemi shembur, ëndërruar, admiruar, ndërtuar, lyer, zbukuruar, dashuruar, në heshtje. Kemi ngrënë ç’kemi mundur dhe shpesh nuk kemi mundur dot. Aty ku mungonte buka, zbriste Bukuria dhe Malli, në heshtje të shenjtë, dhe ndonëse ne vetë mungonim, nuk na mungonte asgjë, dhe vetë Zoti kujdesej për Veten.
Jemi larë dhe kemi larë shumë tesha modash të ndryshme, çorape e mbathje vetmie, dhe palca përmallëse e duarve të nënave ka lëvrirë në duart tona të vetmuara. Kemi duruar kur mrekullitë s’kanë ndodhur e kur lotët tanë janë përzjerë me shkumën e sapunëve e me zhulin e udhëve të botës. Kemi shqepur e qepur, jemi dehur gjer në zbardhje të gjakut e gjer në skuqje të mendimeve, kemi kënduar me zëra të çjerrë udhëve analfabete të botës, na kanë mallëngjyer këngët e të tjerëve si ne dhe të të tjerëve jo si ne.
Ne vetëm shpirtin kishim; të tjerat s’na mungonin!
Jemi endur pastaj që të jemi çdo çast e më mirë, çdo çast e më në shtëpi, çdo çast e më ne.
Ju dua sido që të silleni, sido që të endeni, na thosh Zoti.
Ju dua sido që të silleni, sido që të endeni, na thosh Zoti.
Këtë dashuri e duronte vetëm Ai, të gjitha të tjerat ne, se ishim mjaft të mbrapshtë që të mos duronim, dhe nuk ishim dot Zotër, nuk ishim dot as durime. Nuk kishte rëndësi ç’ishim. Prandaj vazhduam të duronim llafe, thashetheme dhe shumë gënjeshtra. Disa na përflisnin se nuk gjenin tek ne vetvetet. Disa na përflisnin se ishin shumë më të ulët, pak më të ulët, ose njëlloj me ne. Disa na përflisnin se s’kishin gjë më të hajrit për të bërë, se s’kishin gjë tjetër për të bërë, ose ngaqë nuk dinin të bënin gjë tjetër.
Disa na gënjenin se u besonin gënjeshtrave të tyre, disa na gënjenin se nuk besonin në përgjithësi në të ardhmet tona, disa na gënjenin thjesht për sport, disa na gënjenin për të na hapur gropën. Duruam heshtje dhe shumë kthime shpinash. Duruam humbje dhe shumë ndarje. Duruam dështime që na coptuan, dhe dështime që na rrënjosën më thellë në trupat tanë, në lëkurët tona, në shpirtrat tanë. Dhe duruam durimet tona që shumë herë bëheshin të padurueshme për të tjerët e për ne vetë - dhe durimet e të tjerëve që bëheshin njëlloj të padurueshëm.
Shumë të dashura nuk erdhën në takim, shumë të tjera na panë me përçmim, shumë të tjera me keqardhje, me mëshirë, me dashuri, me adhurim të tepruar, shumë të tjera na panë me mall, shumë të tjera na panë pa ndonjë shprehje për t’u shënuar. Ca të tjera s’na panë kurrë.
Kush dashuroi mbeti edhe nëse iku; kush nuk dashuroi u shua edhe nëse mbeti.
Dashuruam shumë, e pak na dashuruan, por ishte mjaftueshëm - mbase më shumë dashuri vërtet s’do ta kishim duruar dot, edhepse e lusnim.
Dashuruam shumë, e pak na dashuruan, por ishte mjaftueshëm - mbase më shumë dashuri vërtet s’do ta kishim duruar dot, edhepse e lusnim.
Si fruta të një vjeshte mendimtare, orët e lumtura u thërrmuan mbi kokat tona, orët e zeza u shkrinë edhe ato në Dritë. Lumturia dhe hidhërimi u stërlodhën nga ne, edhe vetë njeriu u rraskapit prej tyre, ne jo!
As nga to, as nga ne vetë.
Jemi shkulur nga shumë dashuri, Dashuria
nuk është shkulur nga ne.
Në vend të dashurisë tek ne mbetën plagë, në vend tonë tek Dashuria mbetën plagë, por tonat ishin plagë njeriu, të sajat ishin plagë drite, si sy të Zotit, dhe nuk mendonim për plagët në kurm të saj, se mendonte ajo për plagët në shpirtrat tanë.
Kështu qiejt e fëminive tona zgjeroheshin, thelloheshin, shndë-rronin pamjet e vërteta që na rrethonin, dhe vërtet më nuk dinim, dhe as donim të dinim se cilat ishin pamjet e vërteta, dhe shpirti i fëminisë vishte sendet, njerëzit, gurët dhe ngjyrat dhe aromat, teksa ne duronim dhe endeshin. Kështu gishtat tanë lëshonin rrënjë në ajrin e ri, ku qiejt nuk ishin më të huaj, ku tokës nuk i hapnim plagë e ku asnjë tokë nuk mund të na hapte më plagë.
Jemi të Tutë sido që të ndodhë, sido që të vendosësh, Zot, i thoshim Zotit.
Kështu qiejt e fëminive tona zgjeroheshin, thelloheshin, shndë-rronin pamjet e vërteta që na rrethonin, dhe vërtet më nuk dinim, dhe as donim të dinim se cilat ishin pamjet e vërteta, dhe shpirti i fëminisë vishte sendet, njerëzit, gurët dhe ngjyrat dhe aromat, teksa ne duronim dhe endeshin. Kështu gishtat tanë lëshonin rrënjë në ajrin e ri, ku qiejt nuk ishin më të huaj, ku tokës nuk i hapnim plagë e ku asnjë tokë nuk mund të na hapte më plagë.
Jemi të Tutë sido që të ndodhë, sido që të vendosësh, Zot, i thoshim Zotit.
Të kujt tjetër mund të ishim pas aq plagësh?!
Të kujt tjetër mund të ishim pa plagë?!
Dhe prapë duronim, me këtë buzëqeshje që s’do të kalojë. Dhe para kësaj buzëqeshjeje kalonin trupat tanë të stërlodhur, të cofur, të çarvalitur nga plumbat, makinat, pincetat, operimet, udhëtimet, ndarjet, dashuritë, trupat tanë të hershëm, të nderuar, të profanuar, të harruar, të varrosur secili kur i pat rënë kambana, veç e veç, dy nga dy, në gropa të përbashkëta, e kështu me radhë. Njerëz të panjohur përkujdeseshin për ta. Njerëz të njohur mendoheshin pranë ose larg tyre. Njerëz të dashur derdhnin lotë derisa lotët t’u thaheshin.Dhe ne, sikur të mos kish ndodhur kushediçfarë, duronim dhe endeshim në kërkim trupash të tjerë…
(Nga libri Nata pas vitit Zero, Prishtinë, 1998)